นตฺถิปญฺญาสมาอาภา (บาลีวันละคำ 4,288)

นตฺถิปญฺญาสมาอาภา

แยกคำอย่างไรถูก

ภาษาบาลีแยกศัพท์เป็นคำ ๆ แบบเดียวกับภาษาอังกฤษ คัมภีร์ภาษาบาลีของไทย ต้นฉบับเดิมจารลงบนใบลานเป็นอักษรขอมไม่ได้แยกเป็นคำ ๆ แต่นิยมเขียนติดกันเป็นพืดเพื่อประหยัดพื้นที่ เมื่อปริวรรตอักษรขอมเป็นอักษรไทยแล้วจึงต้องให้ผู้รู้ภาษาบาลีแยกศัพท์หรือ “ตัดบท” อีกทีหนึ่ง จึงได้ภาษาบาลีที่แยกเป็นคำ ๆ

ภาษาบาลีอักษรไทยที่เราอ่านกันทุกวันนี้แยกศัพท์เป็นคำ ๆ เรียบร้อยแล้ว 

ภาษาบาลีบางคำที่เป็นสุภาษิตสั้น ๆ มักเป็น “คาถา” คือบทร้อยกรอง ที่จำกันได้หรือที่คัดลอกเอาไปเขียนในที่ต่าง ๆ ถ้าผู้เขียนไม่มีความรู้ภาษาบาลีก็มักจะแยกศัพท์ผิด แล้วก็คัดลอกคำที่แยกศัพท์ผิดนั้นเอาไปเผยแพร่ต่อไปอีก ทำให้คำบาลีผิด ๆ แพร่ระบาดมากยิ่งขึ้น

คำบาลีที่ยกไว้ข้างต้นนั้นเขียนคิดกันเป็น “นตฺถิปญฺญาสมาอาภา” เพื่อเป็นกรณีศึกษาว่า ถ้าแยกศัพท์จะแยกอย่างไร

ถ้าเดาแบบคล่องปากก็มักแยกเป็น นตฺถิ  ปญฺญา  สมา  อาภา เป็นคำบาลี 4 คำ

โรงเรียนแห่งหนึ่งใช้คำบาลีนี้เป็นปรัชญา แยกเป็น นตฺถิ  ปญฺญา  สมาอาภา  เป็นคำบาลี 3 คำ (สมาอาภา รวมเป็นคำเดียวกัน)

“นตฺถิปญฺญาสมาอาภา” แยกศัพท์ที่ถูกต้องเป็น นตฺถิ  ปญฺญาสมา  อาภา (ปญฺญาสมา รวมเป็นคำเดียวกัน)

แปลเป็นคำ ๆ:

อาภา = อันว่าแสงสว่าง

ปญฺญาสมา = อันเสมอด้วยปัญญา

นตฺถิ = ย่อมไม่มี

แปลรวมความว่า แสงสว่างเสมอด้วยปัญญาไม่มี > ไม่มีแสงสว่างที่เสมอด้วยปัญญา

สิ่งอื่น ๆ เช่น ดวงเทียน ดวงไฟ ดวงจันทร์ ดวงอาทิตย์ ก็มีแสงสว่าง

แต่แสงสว่างจากสิ่งเหล่านั้นยังไม่สว่างเท่ากับดวงปัญญา

สุภาษิตคำบาลีจึงว่า “นตฺถิ  ปญฺญาสมา  อาภา”

แปลว่า แสงสว่างเสมอด้วยปัญญาไม่มี 

“นตฺถิ” (ย่อมไม่มี) คำหนึ่ง

“ปญฺญาสมา” (เสมอด้วยปัญญา) คำหนึ่ง 

“อาภา” (แสงสว่าง) คำหนึ่ง 

…………..

การแยกคำผิดเกิดจากความไม่เข้าใจหลักภาษา

ความไม่เข้าใจหลักภาษาจะหมดไปถ้ามีอุตสาหะเรียนรู้สักหน่อย ถ้ายังไม่อาจเรียนทั้งหมด ก็ใช้วิธี “เรียนรู้เป็นคำๆ เรียนจำเป็นตัวๆ” ไปก่อนก็ยังได้-ก็ยังดี

แถม :

สุภาษิตบทนี้เป็นพุทธพจน์คือคำตรัสของพระพุทธเจ้า ข้อความเต็ม ๆ เป็นดังนี้

…………..

นตฺถิ อตฺตสมํ เปมํ

นตฺถิ ธญฺญสมํ ธนํ

นตฺถิ ปญฺญาสมา อาภา

วุฏฺฐิ เว ปรมา สรา ฯ

ความรักเสมอด้วยตนไม่มี

ทรัพย์เสมอด้วยข้าวเปลือกไม่มี

แสงสว่างเสมอด้วยปัญญาไม่มี

ฝนนั่นแลเป็นแหล่งน้ำที่ยอดเยี่ยม

ที่มา: นัตถิปุตตสมสูตร สังยุตนิกาย สคาถวรรค พระไตรปิฎกเล่ม 15 ข้อ 29

…………..

ดูก่อนภราดา!

: ความมืดเหมาะแก่การทำความชั่ว

: แต่ความดีทำได้ทั้งที่มืดและที่สว่าง

#บาลีวันละคำ (4,288)

9-3-67

…………………………….

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย

…………………………….