ผลิตภาพ (บาลีวันละคำ 4,495)
ผลิตภาพ
ไม่ใช่ผลิต picture นะจ๊ะ
อ่านว่า ผะ-หฺลิด-ตะ-พาบ
แยกศัพท์เป็น ผลิต + ภาพ
(๑) “ผลิต”
บาลีอ่านว่า ผะ-ลิ-ตะ รากศัพท์มาจาก ผลฺ (ธาตุ = สำเร็จ, เผล็ดผล, ทำลาย, ผ่า, แตก, บาน, แผ่ไป) + อิ อาคม + ต ปัจจัย
: ผลฺ + อิ + ต = ผลิต แปลตามศัพท์ว่า “ถูกทำให้สำเร็จ” “ถูกทำให้แตกออกไป”
“ผลิต” ในบาลีเป็นคำกริยาและเป็นคุณศัพท์ ใช้ในความหมายดังนี้ :
(1) แตก (broken) เช่น หทยํ ผลิตํ = อกแตก (his heart broke) หทเยน ผลิเตน = มีหทัยแตกสลาย (with broken heart)
(2) ออกผล, มีผล, เต็มไปด้วยผล (เกี่ยวกับต้นไม้) (fruit bearing, having fruit, covered with fruit [of trees])
(3) ออกดอก, (ดอกไม้) บาน (blossoming, in blossom)
(4) ผมหงอก (grey-haired) (“ผลิต” ที่หมายถึงผมหงอกนี้ นักภาษาว่าเพี้ยนมาจาก “ปลิต” เป็นไปตามธรรมชาติการออกเสียง ป ผ พ ที่เสียงกลายแทนกันได้)
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ผลิต : (คำกริยา) ทําให้เกิดมีขึ้นตามที่ต้องการด้วยอาศัยแรงงานหรือเครื่องจักรเป็นต้น เช่น ผลิตข้าว ผลิตรถยนต์ ผลิตครู ผลิตบัณฑิต. (ป.).”
ในภาษาไทย คำว่า “ผลิต” ถ้ามีคำมาสมาสข้างท้าย อ่านว่า ผะ-หฺลิด-ตะ- (ต่อด้วยคำนั้นๆ)
(๒) “ภาพ”
บาลีเป็น “ภาว” อ่านว่า พา-วะ รากศัพท์มาจาก ภู (ธาตุ = มี, เป็น) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, แผลง อู เป็น โอ, แปลง โอ เป็น อาว
: ภู + ณ = ภูณ > ภู > โภ > ภาว แปลตามศัพท์ว่า “ความมี” “ความเป็น”
“ภาว” หมายถึง ความมี, ความเป็น, ภาวะ, ธรรมชาติ (being, becoming, condition, nature)
ภาว แปลง ว เป็น พ : ภาว > ภาพ เมื่อใช้ต่อท้ายคำอื่น แปลว่า “การ–” หรือ “ความ–” แบบเดียวกับภาษาอังกฤษที่ลงท้ายว่า -ness, -tion หรือ -ty
“ภาพ” ในภาษาไทย นอกจากคงตามบาลีแล้ว ความหมายยังเคลื่อนที่ไปอีก
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ภาพ, ภาพ– : (คำนาม) ความ, ความมี, ความเป็น, มักใช้ประกอบเป็นส่วนท้ายของคำสมาส เช่น มรณภาพ ว่า ความตาย; รูปที่ปรากฏเห็นหรือนึกเห็น เช่น ภาพทิวทัศน์ ภาพในฝัน, สิ่งที่วาดขึ้นเป็นรูปหรือสิ่งที่ถ่ายแบบไว้ เช่น ภาพสีน้ำมัน ภาพถ่าย. (ป., ส. ภาว).”
ผลิต + ภาว = ผลิตภาว (ผะลิ-ตะ-พา-วะ) > ผลิตภาพ (ผะ-หฺลิด-ตะ-พาบ) แปลตามศัพท์ว่า “ภาวะของสิ่งที่ทำขึ้น”
คำว่า “ผลิตภาพ” ยังไม่ได้เก็บไว้ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554
ขยายความ :
“ผลิตภาพ” เป็นศัพท์บัญญัติจากคำอังกฤษว่า productivity
พจนานุกรม สอ เสถบุตร แปล productivity เป็นไทยดังนี้ –
1. ผล (แห่งความเหนื่อยยาก, การงาน)
2. พืชผล, (ต้นไม้) ออกผล, (สัตว์) ออกลูก, ให้กำเนิด, กำเนิดผล, ผลิตผล, มีผล
3. ทำ, ก่อ, ประกอบ
4. ก่อประโยชน์, ประโยชน์, เป็นประโยชน์
5. อุดม
6. นำมาแสดง
7. ต่อ (เส้น)
…………..
พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล productivity เป็นบาลีดังนี้:
(1) phalāvahatta ผลาวหตฺต (ผะ-ลา-วะ-หัด-ตะ) = ภาวะ (อันเกิดจากการกระทำเป็นต้น) ที่นำมาซึ่งผล (ตามที่ต้องการ)
(2) saphalatta สผลตฺต (สะ-ผะ-ลัด-ตะ) = ภาวะ (อันเกิดจากการกระทำเป็นต้น) ที่มีผล (ตามที่ต้องการ)
…………..
เว็บไซต์แห่งหนึ่ง อธิบายความหมายของ “ผลิตภาพ” ไว้ดังนี้ –
…………..
ผลิตภาพ (Productivity) หมายถึง การปรับปรุงประสิทธิภาพการผลิตตลอดจนประสิทธิภาพการทำงานเพื่อให้ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพในปริมาณที่ต้องการ หรือทำให้ผลผลิตเดิมมีมูลค่าสูงขึ้น ซึ่งผลผลิตนี้อาจไม่ได้หมายถึงผลิตภัณฑ์ที่จับต้องได้เพียงอย่างเดียว แต่ยังหมายถึงผลงานของการทำงานในแต่ละหน่วยงานอีกด้วย
ที่มา:
https://th.hrnote.asia/orgdevelopment/190507-team-productivity
…………..
ดูก่อนภราดา!
: ถ้ายังมีความอยากในหัวใจ
: ผลิตออกมาเท่าไรก็ไม่พอ
#บาลีวันละคำ (4,495)
2-10-67
…………………………….
…………………………….