พรมแดน (บาลีวันละคำ 4,744)

4 ตุลาคม 2025 suriyan bunthae

พรมแดน

บาลีว่าอย่างไร

คำว่า “พรมแดน” พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ดังนี้ –

“พรมแดน : (คำนาม) ขีดขั้นเขตแดน, แดนต่อแดน. (ข. พฺรํแฎน).”

คำว่า “พรมแดน” บาลีว่าอย่างไร?

ขั้นตอนการหาคำบาลีตามวิธีที่ผู้เขียนบาลีวันละคำทำอยู่-ในกรณีที่นึกไม่ออกบอกไม่ถูก ก็คือ เปิดพจนานุกรมไทย-อังกฤษ ดูว่าคำนั้นแปลเป็นอังกฤษว่าอย่างไร

ที่ต้องใช้ภาษาอังกฤษเป็นสะพานก็เพราะผู้เขียนบาลีวันละคำมีพจนานุกรมอังกฤษ-บาลี อยู่ใกล้มือ

เมื่อได้คำอังกฤษแล้วก็เปิดพจนานุกรมอังกฤษ-บาลี ถ้าคำนั้นมีในพจนานุกรม ก็จะพบคำบาลีที่ต้องการ

พจนานุกรม สอ เสถบุตร แปล “พรมแดน” เป็นอังกฤษว่า a boundary line, a border

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล boundary เป็นบาลีดังนี้:

(1) sīmā สีมา (สี-มา) = เขตแดน

(2) mariyādā มริยาทา (มะ-ริ-ยา-ทา) = ขอบเขต, เขตแดน

(3) odhi โอธิ (โอ-ทิ) = “ส่วนที่ตัดแบ่งไว้”, เขตแดน

(4) avadhi อวธิ (อะ-วะ-ทิ) = “ส่วนที่ตัดแบ่งไว้”, เขตแดน

(5) pariccheda ปริจฺเฉท (ปะ-ริด-เฉ-ทะ) = เขตที่กำหนด

และแปล border เป็นบาลีดังนี้:

(1) pariyanta ปริยนฺต (ปะ-ริ-ยัน-ตะ) = “สุดเขต”, เขตแดน

(2) sīmā สีมา (สี-มา) = เขตแดน

(3) sīmāsannaraṭṭha สีมาสนฺนรฏฺฐ (สี-มา-สัน-นะ-รัด-ถะ) = เมืองติดเขตแดน

(4) desasīmā เทสสีมา (เท-สะ-สี-มา) = เขตแดนของเมือง

(5) paccanta ปจฺจนฺต (ปัด-จัน-ตะ) = ชายแดน

…………..

ผู้เขียนบาลีวันละคำพลิกหาพจนานุกรมต่าง ๆ ที่เก็บสะสมไว้ ไปพบ พจนานุกรมไทย-บาลี ของ พระมหาโพธิวงศาจารย์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต) เข้าอีกฉบับหนึ่ง เปิดหาคำว่า “พรมแดน” ก็พบว่ามีอยู่ในฉบับนี้ด้วย แปลเป็นบาลีดังนี้:

(1) ปริยนฺต (ปะ-ริ-ยัน-ตะ) = “สุดเขต”, เขตแดน

(2) เทสสีมา (เท-สะ-สี-มา) = เขตแดนของเมือง

(3) ปจฺจนฺตเทส (ปัด-จัน-ตะ-เท-สะ) = เมืองชายแดน

(4) รชฺชสีมา (รัด-ชะ-สี-มา) = เขตแดนของบ้านเมือง

โปรดสังเกตว่า พจนานุกรมไทย-บาลี ของ พระมหาโพธิวงศาจารย์ แปลเป็นบาลีตรงกับพจนานุกรมอังกฤษ-บาลี 2 คำ คือ “ปริยนฺต” และ “เทสสีมา”

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี (ENGLISH-PALI DICTIONARY ของ A.P. BUDDHATTA MAHATHERA) ปรากฏเป็น “เอกสารอ้างอิง” อยู่ในพจนานุกรมไทย-บาลี ของ พระมหาโพธิวงศาจารย์ ด้วยฉบับหนึ่ง

หมายเหตุ :

ภาพประกอบบาลีวันละคำวันนี้ผู้เขียนบาลีวันละคำพบในโพสต์ของญาติมิตรท่านหนึ่ง เห็นคำว่า “พรมแดน” ก็สะดุดใจ และคิดต่อไปตามประสานักเรียนบาลีว่า คำว่า “พรมแดน” แปลเป็นบาลีว่าอย่างไร เป็นที่มาของบาลีวันละคำวันนี้

ขอประกาศให้ทราบไว้ก่อนว่า ผู้เขียนบาลีวันละคำไม่ได้ “เห็นด้วย” หรือ “ไม่เห็นด้วย” กับข้อความในภาพ ตลอดจนวิธีการเสนอข้อความตามที่ปรากฏในภาพ

ที่นำภาพนี้มาเป็นภาพประกอบก็เพราะมีคำว่า “พรมแดน” อยู่ในภาพ ผู้อ่านจะได้รู้ว่าบาลีวันละคำเอาคำนี้มาจากไหน ประกอบกับห้วงเวลาและบรรยากาศในขณะนี้เห็นว่า ถือโอกาสเรียนบาลีจากสถานการณ์ก็น่าจะเป็นประโยชน์ดี เหตุผลที่นำภาพนี้มาเป็นภาพประกอบมีเท่านี้

ที่ต้องประกาศกำกับไว้ด้วย ก็เผื่อว่าจะมีท่านผู้ใดใครผู้หนึ่งเข้ามาตำหนิว่า “ผู้เขียนบาลีวันละคำไปยุ่งกับการเมืองทำไม”

เหมือนกับที่ครั้งหนึ่งเขียนคำว่า “องคชาต” เป็นบาลีวันละคำ มีภาพประกอบเป็นเด็กถือป้ายมีข้อความว่า “องค์เดียวที่ฉันจะก้มหัวให้คือ องคชาต” การเอาภาพนั้นมาใช้เป็นภาพประกอบมีเหตุผลเดียว คือมีคำว่า “องคชาต” ปรากฏอยู่ในภาพ เป็นหลักฐานแสดงว่าผู้เขียนบาลีวันละคำไม่ได้คิดคำนั้นขึ้นมาเอง ถ้าไม่มีภาพเป็นหลักฐาน ก็อาจจะมีคนตั้งข้อสงสัยว่า ผู้เขียนบาลีวันละคำนึกสกปรกลามกอะไรขึ้นมาจึงเอาคำว่า “องคชาต” มาเขียน แต่พอบาลีวันละคำคำนั้นโพสต์ออกไป ก็มีผู้ตำหนิติเตียนเป็นการใหญ่ว่า “ผู้เขียนบาลีวันละคำไปยุ่งกับเด็กทำไม” ทั้ง ๆ ที่บาลีวันละคำคำนั้นไม่ได้เอ่ยถึงภาพประกอบและไม่ได้เอ่ยถึงเด็กคนไหน ๆ เลยแม้แต่คำเดียว!

หวังว่าประวัติศาสตร์จะไม่ซ้ำรอย

แถม :

ข้อความตามป้ายที่ถือในภาพประกอบ มีคำที่เขียนผิดฉกรรจ์อยู่คำหนึ่ง ใครเห็นบ้าง?

ผู้เขียนบาลีวันละคำมองในแง่ภาษาเท่านั้น ไม่ได้มองในแง่การเมืองหรือแง่อื่นใดทั้งสิ้น

อ่านโดยไม่พิจารณาก็จะไม่เห็นว่าผิด

แต่ถ้าคิดให้เป็น ก็จะเห็นว่าผิดฉกรรจ์

…………..

ดูก่อนภราดา!

อาหารนิทฺทา ภยเมถุนญฺจ

สามญฺญเมตปฺปสุภี นรานํ

ธมฺโมว เตสํ อธิโก วิเสโส

ธมฺเมน หีนา ปสุภี สมานา.