วุฒิบัตร (บาลีวันละคำ 4,834)

วุฒิบัตร

หญ้าปากคอกอีกแล้ว

อ่านว่า วุด-ทิ-บัด

ประกอบด้วยคำว่า วุฒิ + บัตร 

(๑) “วุฒิ” 

บาลีเป็น “วุฑฺฒิ” อ่านว่า วุด-ทิ รากศัพท์มาจาก วทฺธฺ (ธาตุ = เจริญ) + ติ ปัจจัย, แผลง อะ ที่ ว-(ทฺธ) เป็น อุ, ลบ ท, แปลง ธฺ ที่สุดธาตุ เป็น ฑฺ, แปลง ต ที่ ติ ปัจจัยเป็น ฒ

: วทฺธฺ > วุทฺธ > วุธ > วุฑ + ติ = วุฑฺติ > วุฑฺฒิ แปลว่า การเพิ่ม, ความงอกงาม, ความคืบหน้า, ความรุ่งเรือง (increase, growth, furtherance, prosperity)

“วุฑฺฒิ” ในภาษาไทยตัด ฑ ออก ใช้เป็น “วุฒิ” 

เมื่อใช้เป็น “วุฒิ” ก็เกิดปัญหาว่าจะอ่านอย่างไร 

อ่านว่า วุด-ทิ?

หรืออ่านว่า วุด?

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“วุฒิ, วุฒิ– : (คำนาม) ภูมิรู้; ความเจริญ, ความงอกงาม, ความเป็นผู้ใหญ่. (ป. วุฑฺฒิ; ส. วฺฤทฺธิ).”

(๒) “บัตร” 

บาลีเป็น “ปตฺต” อ่านว่า ปัด-ตะ รากศัพท์มาจาก ปตฺ (ธาตุ = ตก) + ต ปัจจัย

: ปตฺ + ต = ปตฺต (นปุงสกลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่จะร่วงหล่นโดยไม่นาน” 

“ปตฺต” ในบาลีใช้ในความหมายดังนี้ –

(1) ปีกนก, ขนนก (the wing of a bird, a feather)

(2) ใบไม้ (a leaf)

(3) แผ่นโลหะบางๆ เล็กๆ ที่พิณ (a small thin strip of metal at the lute)

บาลี “ปตฺต” สันสกฤตเป็น “ปตฺร” 

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ดังนี้ –

(สะกดตามต้นฉบับ)

“ปตฺร : (คำนาม) ‘บัตร์’ ใบ, แผ่น; ยานทั่วไป; หางนก; ภู่ศร, ภู่หรือขนนกอันท่านติดไว้ที่ลูกศรหรือลูกดอก; ใบนารล, ‘นารลบัตร์’ ก็เรียก; ใบหนังสือ; ทองใบ; ฯลฯ ; ธาตุทั่วไปอันแผ่แล้วเปนแผ่นบาง; จดหมาย; ลายลักษณ์อักษรทั่วไป; a leaf; a vehicle in general; the wing of a bird; the feather of an arrow; the leaf of the Laurus cassia; the leaf of a book, goldleaf &c.; any thin sheet or plate of metal; a letter; any written document.”

เดิมเราขีดเขียนอักษรลงบนใบไม้เพื่อใช้ส่งสารติดต่อถึงกัน ต่อมาเมื่อพัฒนาขึ้นเป็นแผ่นกระดาษ จึงเรียกกระดาษหรือสิ่งที่เป็นแผ่นใช้เขียนลายลักษณ์อักษรว่า ปตฺต > ปตฺร ใช้ในภาษาไทยว่า บัตร

คำว่า “บัตร” พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า – 

“บัตร : (คำนาม) แผ่นเอกสารแสดงสิทธิของผู้ใช้เป็นต้น มักทำด้วยกระดาษรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า เช่น บัตรประจำตัว บัตรเลือกตั้ง บัตรสมนาคุณ; ภาชนะทำด้วยกาบกล้วย เป็นรูปกระบะสำหรับวางเครื่องเซ่นสังเวย; ใบไม้, กลีบดอกไม้ เช่น ปทุมบัตร; ขนปีก, ปีก เช่น หากันกระสันโบย บัตรเรียกมารังเรียง (สมุทรโฆษ). (ส. ปตฺร; ป. ปตฺต).”

วุฒิ + บัตร = วุฒิบัตร อ่านว่า วุด-ทิ-บัด แปลตามศัพท์ว่า “ใบแสดงความรู้”

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 เก็บคำว่า “วุฒิบัตร” ไว้ด้วย บอกไว้ว่า – 

“วุฒิบัตร : (คำนาม) เอกสารแสดงวุฒิทางการศึกษา, มักใช้กับการศึกษาอบรมระยะเวลาสั้น ๆ.”

อภิปรายขยายความ :

คำว่า “วุฒิ” เดิมทีผู้รู้ท่านอ่านกันว่า วุด-ทิ หลักฐานคือ พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 ที่คำว่า “วุฒิ” บอกคำอ่านไว้อย่างเดียวว่า วุด-ทิ

แต่ผู้มีนิสัยชอบอะไรง่าย ๆ อ่านแบบรักง่ายเข้าใจเอาเองว่า วุด

สังคมเรามีคนรักง่ายเข้าใจเอาเองมากกว่า ในที่สุด พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 ที่คำว่า “วุฒิ” ก็ต้องยอมปรับแก้เป็นว่า “วุฒิ” อ่านว่า วุด-ทิ ก็ได้ อ่านว่า วุด ก็ได้

เวลานี้ คำว่า “วุฒิ” ถ้าใช้เดี่ยว ๆ หรืออยู่ท้ายคำ คนจะอ่านว่า -วุด อย่างเดียว ไม่มีใครรู้จัก วุด-ทิ อีกแล้ว

ยังดีที่คำว่า “วุฒิบัตร” เวลานี้ยังมีคนอ่านว่า วุด-ทิ-บัด ซึ่งเป็นคำอ่านที่ถูกต้องตามหลักภาษา

แต่เชื่อเถิด อีกไม่นานก็จะต้องมีผู้มีนิสัยชอบอะไรง่าย ๆ อ่านคำว่า “วุฒิบัตร” แบบรักง่ายเข้าใจเอาเองว่า วุด-บัด (ไม่มี -ทิ-) 

ถึงตอนนั้น คำว่า “วุฒิบัตร” อ่านว่า วุด-บัด (ไม่มี -ทิ-) ก็จะเป็นคำอ่านที่ถูกต้อง 

ใครอ่านว่า วุด-ทิ-บัด จะกลายเป็นคำอ่านที่ผิด 

ใครที่มีชีวิตอยู่เมื่อถึงวันนั้น คงจำไม่ได้หรือไม่รับรู้ว่า เรื่องนี้เคยมีคนทำนายไว้แล้ว

…………..

ดูก่อนภราดา!

: ถ้าวันนี้เราช่วยกันสมมุติคำอ่านผิดให้เป็นถูกได้

: วันหนึ่งก็จะถึงคราวที่เราช่วยกันสมมุติความชั่วให้เป็นความดีได้

#บาลีวันละคำ (4,834)

6-9-68

…………………………….

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย

…………………………….