ธัญญาหาร (บาลีวันละคำ 1,488)

[email protected] 1 กรกฎาคม 201610 พฤษภาคม 2021 ธัญญาหาร, บาลีวันละคำ

ธัญญาหาร

อ่านว่า ทัน-ยา-หาน

ประกอบด้วย ธัญญ + อาหาร

(๑) “ธัญญ”

บาลีเขียน “ธญฺญ” อ่านว่า ทัน-ยะ รากศัพท์มาจาก –

(1) ธาน (การเลี้ยง) + ย ปัจจัย, รัสสะ อา ที่ ธาน เป็น อะ (ธาน > ธน), แปลง นฺย (คือ –น ที่ ธาน และ ย ปัจจัย) เป็น ญ, ซ้อน ญฺ

: ธาน + ย = ธานฺย > ธนฺย > ธ + ญฺ + ญ = ธญฺญ แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่มีการเลี้ยงเป็นความดี” (คือดีในทางเลี้ยงผู้คน)

(2) ธนฺ (ธาตุ = ปรารถนา) + ย ปัจจัย, แปลง นฺย เป็น ญ, ซ้อน ญฺ

: ธนฺ + ย = ธนฺย > ธ + ญฺ + ญ = ธญฺญ แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งอันผู้คนปรารถนา”

“ธญฺญ” ในที่นี้หมายถึง ข้าวเปลือก, ข้าว (grain, corn)

นอกจากนี้ “ธญฺญ” ยังแปลตามศัพท์ว่า “ซึ่งอุดมด้วยข้าว” หมายถึง ร่ำรวย; มีความสุข, มีโชคดี, มีเคราะห์ดี (“rich in corn” : rich; happy, fortunate, lucky)

(๒) “อาหาร”

บาลีอ่านว่า อา-หา-ระ รากศัพท์มาจาก อา (คำอุปสรรค = กลับความ เช่น ไป > มา) + หรฺ (ธาตุ = นำไป) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, ทีฆะ อะ ที่ ห-(รฺ) เป็น อา (หรฺ >หาร)

: อา + หรฺ = อาหรฺ + ณ + อาหรณ > อาหร > อาหาร แปลตามศัพท์ว่า (1) “สิ่งที่นำมาซึ่งกำลังและอายุ” (2) “สิ่งที่นำมาซึ่งรูปกาย” (3) “สิ่งที่นำมาซึ่งผลของตน”

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “อาหาร” ตามตัวอักษรว่า “taking up or on to oneself” (นำมา หรือน้อมมาสู่ตัวเอง)

“อาหาร” หมายถึง สิ่งที่บำรุงเลี้ยงร่างกาย, สิ่งที่ค้ำจุน, อาหาร, อาหารบำรุงกำลัง (feeding, support, food, nutriment)

ธญฺญา + อาหารฺ = ธญฺญาหารฺ > ธัญญาหาร แปลว่า “อาหารคือข้าว”

ในคัมภีร์แสดงรายการ “ธัญญาหาร” ไว้ 7 ชนิด คือ –

(1, 2) สาลิ และ วีหิ = ข้าวเจ้า (rice-sorts)

(3) ยว = ข้าวเหนียว (barley)

(4) โคธุม = ข้าวสาลี (wheat)

(5) กงฺุคุ = ข้าวเดือย (millet)

(6) วรก = ถั่ว (beans)

(7) กุทฺรูสก = หญ้ากับแก้ (a kind of grain)

ปัจจุบันนักบริโภคบางจำพวกนิยมบริโภคอาหารประเภท “ธัญญะ” โดยเชื่อว่ามีผลดีต่อสุขภาพ

: คนฉลาดไม่ได้คิดเพียงแค่จะกินอะไร