ขันติ (บาลีวันละคำ 911)

ขันติ

หญ้าปากคอกที่เคี้ยวไม่ง่าย

“ขันติ” แปลกันว่า ความอดทน

บาลีเขียน “ขนฺติ” อ่านว่า ขัน-ติ รากศัพท์มาจาก ขมฺ (ธาตุ = อดทน) + ติ ปัจจัย, แปลง ติ เป็น นฺติ, ลบ มฺ ที่สุดธาตุ

: ขมฺ > ข + ติ > นฺติ : ข + นฺติ = ขนฺติ

หรือจะว่า –

: ขมฺ + ติ แปลง มฺ ที่สุดธาตุเป็น นฺ : ขมฺ > ขนฺ + ติ = ขนฺติ ก็ได้

“ขนฺติ” แปลตามศัพท์ว่า “กิริยาที่อดทนได้” หมายถึง ความอดทน, ความอดกลั้น, การให้อภัย (patience, forbearance, forgiveness)

ในทางวิชาการ ท่านว่าคุณธรรมเหล่านี้เป็นองค์ประกอบอย่างหนึ่งของ ขันติ กล่าวคือ :

(1) เมตฺตา = ความรัก (love)

(2) ตีติกฺขา = ความอดกลั้น (forbearance)

(3) อวิหึสา = ความไม่เบียดเบียน (tolerance)

(4) อกฺโกธ = ความไม่โกรธ (meekness)

(5) โสรจฺจ = ความสงบเสงี่ยม, ความว่านอนสอนง่าย (docility, tractableness)

(6) มทฺทว = ความสุภาพอ่อนโยน (gentleness)

ในทางปฏิบัติ พึงพิจารณาว่าตนเองมีขันติหรือไม่ ตามนัยแห่งอรรถกถาขันติวาทิชาดก ดังนี้ :

กา  เอสา  ขนฺติ  นามาติ.

พระราชาตรัสถาม: ที่ชื่อว่าขันตินั้นคืออะไร ?

อกฺโกสนฺเตสุ  ปหรนฺเตสุ  ปริภวนฺเตสุ  อกุชฺฌนภาโวติ.

ขันติวาทีดาบสทูลตอบ: คือความไม่โกรธในเมื่อเขาด่าอยู่ ทำร้ายอยู่ เย้ยหยันอยู่

มม  สทิสา  ขนฺติพเลน  สมนฺนาคตา  ปณฺฑิตา 

อยํ  มํ  อกฺโกสิ  ปริภาสิ  ปริภวิ  ปหริ  ฉินฺทิ  ภินฺทีติ 

น  กุชฺฌนฺตีติ.

บัณฑิตทั้งหลายผู้ประกอบด้วยกำลังแห่งขันติเช่นกับอาตมา

ย่อมไม่โกรธว่า ผู้นี้ด่า บริภาษ เย้ยหยัน ทำร้ายเรา ตัดอวัยวะ ทำลายเรา

………….

ขันติ :

มิใช่เพียงแค่รู้

แต่ต้องทำได้จริง

—————-

(ตามความอยากรู้ของ รู้ธรรม รู้ตัวเรา เข้าใจชีวิต)

#บาลีวันละคำ (911)

15-11-57

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย