นหารู (บาลีวันละคำ 2,018)

นหารู = เอ็น

ลำดับ 7 ในอาการสามสิบสอง

อ่านว่า นะ-หา-รู

“นหารู” รูปคำเดิมเป็น “นหารุ” (นะ-หา-รุ) รากศัพท์มาจาก นหฺ (ธาตุ = ผูก, มัด, พัน) + อารุ ปัจจัย

: นหฺ + อารุ = นหารุ แปลตามศัพท์ว่า “เส้นที่ผูกมัด”

“นหารุ” (ปุงลิงค์) หมายถึง เส้นเอ็น, เอ็น, กล้ามเนื้อ (sinew, tendon, muscle)

“นหารุ” แจกด้วยวิภัตตินามที่หนึ่ง (ปฐมาวิภัตติ) พหูพจน์ เปลี่ยนรูปเป็น “นหารู” (อุ เป็น อู) แปลว่า เส้นเอ็นทั้งหลาย

ในบาลี ศัพท์นี้สะกดเป็น 2 แบบ คือ “นหารุ” (ไม่มีจุดใต้ น) และ “นฺหารุ” (มีจุดใต้ นฺ)

“นฺหารุ” สะกดแบบมีจุดใต้ นฺ บังคับให้ นฺ กับ ห ออกเสียงควบกันเป็น เนียะ-อ๋า-รุ หรือ หฺนา-รุ ไม่ใช่ นะ-หา-รุ

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“นหารุ : (คำแบบ) (คำนาม)  เส้น, เอ็น, ราชาศัพท์ใช้ว่า พระนหารุ. (ป.; ส. สฺนายุ).”

…………..

ขยายความ :

คัมภีร์วิสุทธิมรรคบรรยายไว้ว่า เอ็นในร่างกายคนมีทั้งสิ้นประมาณ 900 เส้น (นฺหารูติ  นว  นฺหารุสตานิ)

เอ็นสำคัญๆ มีทั้งหมด 60 เส้น มีอยู่ตามที่ต่างๆ ดังนี้ –

จากคอไปด้านหน้า 5 เส้น

จากคอไปด้านหลัง 5 เส้น

จากคอไปซีกขวา 5 เส้น

จากคอไปซีกซ้าย 5 เส้น

จากข้อมือขวาไปหลังมือ 5 เส้น

จากข้อมือขวาไปหน้ามือ 5 เส้น

จากข้อมือซ้ายไปหลังมือ 5 เส้น

จากข้อมือซ้ายไปหน้ามือ 5 เส้น

จากข้อเท้าขวาไปหลังเท้า 5 เส้น

จากข้อเท้าขวาไปหน้าเท้า 5 เส้น

จากข้อเท้าซ้ายไปหลังเท้า 5 เส้น

จากข้อเท้าซ้ายไปหลังเท้า 5 เส้น

ส่วนเอ็นเล็กๆ แผ่ไปทั่วร่างกายเหมือนกับสวมตาข่ายร่างแหไว้กับตัว มีรูปพรรณสัณฐานต่างๆ กันไป

เฉพาะที่หลังมือหลังเท้าซึ่งผู้เป็นเจ้าของจะมองเห็นได้ถนัดตาอยู่ทุกเมื่อนั้น ท่านบอกลักษณะไว้สั้นๆ แต่เห็นภาพชัดเจน คือ –

“หตฺถปาทปิฏฺฐีสุ  นฺหารู  สกุณปาทสณฺฐานา”

แปลว่า-เอ็นที่หลังมือและหลังเท้าสัณฐานดังตีนนก

(เก็บความจากคัมภีร์วิสุทธิมรรค ภาค 2 อนุสสติกัมมัฏฐานนิทเทส หน้า 33-34)

………..

ในบทสวด “พระอาการสามสิบสอง” กล่าวถึง “นหารู” ไว้ดังนี้ –

๏ นหารูคือเอ็น……..เมื่อตนยังเป็น……..เอ็นชักไหวหวั่น

เอ็นใหญ่เก้าร้อย…….เอ็นน้อยเก้าพัน……รัดรึงตรึงมั่น

กระสันหวั่นไหว

๏ เอ็นใหญ่เอ็นน้อย….ระเบียบเรียบร้อย…..รัดพันกันไป

ดังหนึ่งเครือวัลย์……..ขึ้นพันต้นไม้………..เอ็นทั้งนี้ไซร้

ให้เห็นอนิจจา๚ะ๛

………..

ในภาษาไทยมีคำว่า “เส้นสาย” โดยตรงก็หมายถึง “นหารู” หรือระบบเส้นของร่างกายดังแสดงมา แต่โดยปริยายหมายถึงพวกพ้องหรือผู้ช่วยเหลือที่สามารถอำนวยประโยชน์ให้ได้ เหมือนเส้นสายที่ยึดโยงอยู่ในที่ต่างๆ ช่วยชักช่วยดึงให้บรรลุจุดประสงค์ที่ต้องการได้ฉะนั้น

…………..

ดูก่อนภราดา!

: ผลประโยชน์อาจใช้ล่อคนเขลาให้ยอมเป็นพรรคพวกได้

: แต่จะใช้ลวงนรกสวรรค์ด้วยนั้นหามิได้เลย

—————-

(ตามคำอาราธนาของคุณครูอนันต์ นาควิจิตร)

ภาพประกอบ: จาก google

ควรตามไปดูคำว่า “อาการ 32” ที่ลิงก์ข้างล่างนี้ด้วย:

#บาลีวันละคำ (2,018)

21-12-60

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย