อัตชีวประวัติ (บาลีวันละคำ 3,152)

อัตชีวประวัติ

ใครจะกล้าเขียนความไม่ซื่อสัตย์ของตัวเองบ้าง

อ่านว่า อัด-ตะ-ชี-วะ-ปฺระ-หฺวัด

ประกอบด้วยคำว่า อัต + ชีว + ประวัติ

(๑) “อัต”

รูปคำเดิมในบาลีเป็น “อตฺต” อ่านว่า อัด-ตะ รากศัพท์มาจาก –

(1) อตฺ (ธาตุ = ไป, ถึง, เป็นไปต่อเนื่อง) + ต ปัจจัย

: อตฺ + ต = อตฺต แปลตามศัพท์ว่า –

(๑) “ผู้ทำให้ชีวิตดำเนินต่อเนื่องไปได้” (คือเมื่ออัตตายังมีอยู่ ชีวิตก็ยังดำเนินต่อไปได้)

(๒) “ผู้ถึงทุกข์ต่อเนื่อง” (คือเมื่อยังมีอัตตา ก็มีทุกข์เข้ามาอย่างไม่รู้จบ)

(๓) “ผู้เป็นไปเพื่ออาพาธต่อเนื่อง” (คือเมื่อยังมีอัตตา ก็ยังต้องเจ็บป่วย ถูกบีบคั้นด้วยโรคภัยไม่รู้จบ)

(2) อทฺ (ธาตุ = กิน) + ต ปัจจัย, แปลง ท เป็น ต

: อทฺ + ต = อทต > อตฺต แปลตามศัพท์ว่า –

(๑) “ผู้เสวยสุขและทุกข์” (คือต้องพบทั้งสุขและทุกข์ควบคู่กันไป จะเลือกเสวยแต่สุขอย่างเดียวหาได้ไม่)

(๒) “ผู้ถูกกิน” (คือถูกความเกิด ความแก่ ความเจ็บ ความตาย มันกินเอา)

(3) อา (แทนศัพท์ว่า “อาหิต” = ตั้งลง, หยั่งลง) + ธา (ธาตุ = ทรงไว้) + ต ปัจจัย, ลบ อา ที่ อา (อา > อ) และ อา ที่ ธา (ธา > ธ) , แปลง ธฺ เป็น ตฺ

: อา + ธา = อาธา + ต = อาธาต > อธาต > อธต > อตฺต แปลตามศัพท์ว่า “ผู้เป็นที่ตั้งแห่งความถือตัวว่าเป็นเรา” (เพราะมีอัตตา จึงมีการยึดถือว่าตัวกูของกู)

“อตฺต” เรามักคุ้นในรูป “อตฺตา” ซึ่งเป็นรูปที่แจกด้วยวิภัตตินามที่หนึ่ง (ปฐมาวิภัตติ) เขียนแบบไทยเป็น “อัตตา”

ในที่นี้คงเป็น “อตฺต” เขียนแบบไทยเป็น “อัตต” ตัดตัวสะกดออกตามหลักนิยมของไทย จึงเป็น “อัต” แต่ยังคงอ่านว่า อัด-ตะ-

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 เก็บคำนี้ไว้ในรูป “อัต-” ขีดหลังคำหมายความว่า สะกดเช่นนี้เมื่อมีคำอื่นมาสมาสข้างท้าย

พจนานุกรมฯ บอกไว้ว่า –

“อัต– : (คำนาม) ตน, ตัวเอง. (ป. อตฺต; ส. อาตฺมนฺ).”

(๒) “ชีว”

บาลีอ่านว่า ชี-วะ รากศัพท์มาจาก ชีวฺ (ธาตุ = เป็นอยู่) + อ (อะ) ปัจจัย

: ชีวฺ + อ = ชีว (ปุงลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งเป็นเหตุให้เป็นอยู่ได้” หมายถึง ชีวิต (ของแต่ละคน), เวลาที่ชีวิตดำรงอยู่, ช่วงของชีวิต, การเป็นอยู่; การดำรงชีพ ([individual] life, lifetime, span of life; living, livelihood)

(๓) “ประวัติ”

บาลีเป็น “ปวตฺติ” อ่านว่า ปะ-วัด-ติ (โปรดสังเกตว่า บาลีอ่านว่า -วัด- ไม่ใช่ -หฺวัด-) รากศัพท์มาจาก ป (คำอุปสรรค = ทั่ว, ข้างหน้า, ก่อน, ออก) + วตฺ (ธาตุ = เป็นไป) + ติ ปัจจัย

: ป + วตฺ = ปวตฺ + ติ = ปวตฺติ แปลตามศัพท์ว่า “ความเป็นไปทั่วไป” หมายถึง สิ่งที่เกิดขึ้น, เหตุการณ์, ข่าว, ความเป็นไป (happening, incident, news)

“ปวตฺติ” ใช้ในภาษาไทยว่า “ประวัติ” อ่านว่า ปฺระ-หฺวัด

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“ประวัติ, ประวัติ– : (คำนาม) เรื่องราวว่าด้วยความเป็นไปของคน สถานที่ หรือสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่น ประวัติศรีปราชญ์ ประวัติวัดมหาธาตุ. (ป. ปวตฺติ).”

การประสมคำ :

(๑) ชีว + ประวัติ = ชีวประวัติ (ชี-วะ-ปฺระ-หฺวัด)

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“ชีวประวัติ : (คำนาม) ประวัติชีวิตบุคคล.”

(๒) อัต + ชีวประวัติ = อัตชีวประวัติ (อัด-ตะ-ชี-วะ-ปฺระ-หฺวัด)

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“อัตชีวประวัติ : (คำนาม) ประวัติชีวิตที่เจ้าของเขียนหรือเล่าด้วยตนเอง.”

ขยายความ :

คำว่า “ชีวประวัติ” บัญญัติเทียบคำอังกฤษว่า biography

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล biography เป็นบาลีดังนี้:

jīvanacarita ชีวนจริต (ชี-วะ-นะ-จะ-ริ-ตะ) = ความประพฤติหรือความเป็นไปในระหว่างที่มีชีวิตอยู่

คำว่า “อัตชีวประวัติ” บัญญัติเทียบคำอังกฤษว่า autobiography

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล autobiography เป็นบาลีดังนี้:

sayaŋlikhita-cariyā สยํลิขิต–จริตา (สะ-ยัง-ลิ-ขิ-ตะ-จะ-ริ-ตา) = ความประพฤติหรือความเป็นไป (ในชีวิต) ที่เขียนขึ้นด้วยตนเอง

ได้หลักว่า:

“ชีวประวัติ” = ใครเขียนประวัติใครก็ได้

“อัตชีวประวัติ” = เจ้าของประวัติเขียนเอง

แถม :

ว่ากันว่าคนดังๆ สมัยนี้นิยมใช้วิธีเล่าเรื่องของตัวเองให้นักเขียนรับจ้างฟัง นักเขียนรับจ้างเอาไปเขียนใช้สรรพนามในเรื่องเหมือนกับเจ้าของประวัติเขียนเอง แล้วก็เรียกว่า “อัตชีวประวัติ”

“อัตชีวประวัติ” ที่ทำเช่นนี้ ถ้าเรียกเป็นคำบาลีก็เห็นจะตรงกับคำว่า “กูฏัตชีวประวัติ” อ่านว่า กู-ตัด-ตะ-ชี-วะ-ปฺระ-หฺวัด แปลตามศัพท์ว่า “อัตชีวประวัติโกง” หรือแปลล้อเสียงว่า “อัตชีวประวัติที่กูตัดต่อขึ้นมาเอง”

…………..

ดูก่อนภราดา!

: ทำดีหรือทำชั่ว

เป็นประวัติอยู่ในตัวของมันเอง

: ไม่ต้องเขียนให้ครื้นเครง

ตัวก็รู้อยู่แก่ใจ

#บาลีวันละคำ (3,152)

28-1-64

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย