เตปิฏก (บาลีวันละคำ 122)
เตปิฏก
อ่านว่า เต-ปิ-ตะ-กะ
ประกอบด้วยคำว่า ติ (แปลงเป็น เต) + ปิฏก = เตปิฏก
“ติ” แปลว่า “สาม” (จำนวนสาม)
“ปิฏก” ความหมายแรก แปลว่า ตะกร้า, กระจาด, กระบุง, ปุ้งกี๋
อีกความหมายหนึ่ง แปลว่า คัมภีร์, ตำรา
ในที่นี้ “ปิฏก” หมายถึงคัมภีร์, ตำรา
“เตปิฏก” ในภาษาไทยใช้ว่า “ไตรปิฎก” แปลว่า “คัมภีร์ที่บรรจุพุทธพจน์ (และเรื่องราวชั้นเดิมของพระพุทธศาสนา) 3 ชุด” หรือ “ประมวลแห่งคัมภีร์ที่รวบรวมพระธรรมวินัย 3 หมวด” กล่าวคือ วินัยปิฎก สุตตันตปิฎก และ อภิธรรมปิฎก
ต้นฉบับพระไตรปิฎกเป็นภาษาบาลี ในประเทศไทยเรานี้แต่เดิมนิยมจาร (เขียน) บนใบลานเป็นอักษรขอม ได้รับการตีพิมพ์เป็นเล่มหนังสือด้วยอักษรไทยครั้งแรกในรัชกาลที่ 5 เริ่มเมื่อ พ.ศ.2431 เสร็จและฉลองพร้อมกับงานรัชดาภิเษกใน พ.ศ.2436 แต่ยังมีเพียง 39 เล่ม (ขาดคัมภีร์ปัฏฐาน) ต่อมา พ.ศ.2468 ในรัชกาลที่ 7 ได้โปรดเกล้าฯ ให้จัดพิมพ์ใหม่เป็นฉบับที่สมบูรณ์ เพื่ออุทิศถวายพระราชกุศลแด่รัชกาลที่ 6 เรียกว่า สฺยามรฏฺฐสฺส เตปิฏกํ (พระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐ) มีจำนวนจบละ 45 เล่ม เป็นวินัยปิฎก 8 เล่ม พระสุตตันตปิฎก 25 เล่ม และพระอภิธรรมปิฎก 12 เล่ม
: อ่าน “บาลีวันละคำ” ยังแปลภาษาบาลีไม่ออกก็ไม่เป็นไร
: พระไตรปิฎกภาษาไทยมีครบแล้วทุกเล่ม
บาลีวันละคำ (122)
7-9-55
ปิฏก นป.
ปิฎก, ตามศัพท์แปลว่า กระจาด หรือตระกร้าอันเป็นภาชนะสำหรับใส่ของต่างๆ เอามาใช้ในความหมาย เป็นที่รวบรวมคำสอนในพระพุทธศาสนาที่จัดเป็นหมวดหมู่แล้ว มี ๓ คือ ๑. วินัยปิฏก รวบรวมพระวินัย ๒. สุตตันตปิฏก รวบรวมพระสูตร ๓. อภิธรรมปิฏก รวบรวมพระอภิธรรม เรียกรวมกันว่าพระไตรปิฎก (ปิฎก ๓) ดู ไตรปิฏก
(พจนานุกรมศัพท์บาลี)
เตปิฏก นป.
ไตรปิฏก; พระวินัยปิฏก = หมวดพระวินัย, พระสุตตันตปิฏก = หมวดพระสูตร, พระอภิธรรมปิฏก = หมวดพระอภิธรรม.
(พจนานุกรมศัพท์บาลี)
ติเปฏก, ติเปฏกี ผู้ทรงพระไตรปิฎก
(พจนานุกรมศัพท์บาลี)
ไตรปิฎก
“ปิฎกสาม”; ปิฎก แปลตามศัพท์อย่างพื้นๆ ว่า กระจาดหรือตะกร้า อันเป็นภาชนะสำหรับใส่รวมของต่างๆ เข้าไว้ นำมาใช้ในความหมายว่า เป็นที่รวบรวมคำสอนในพระพุทธศาสนาที่จัดเป็นหมวดหมู่แล้ว โดยนัยนี้ ไตรปิฎกจึงแปลว่า “คัมภีร์ที่บรรจุพุทธพจน์ (และเรื่องราวชั้นเดิมของพระพุทธศาสนา) ๓ ชุด” หรือ “ประมวลแห่งคัมภีร์ที่รวบรวมพระธรรมวินัย ๓ หมวด” กล่าวคือ วินัยปิฎก สุตตันตปิฎก และ อภิธรรมปิฎก
พระไตรปิฎกบาลีได้รับการตีพิมพ์เป็นเล่มหนังสือด้วยอักษรไทยครั้งแรกในรัชกาลที่ ๕ เริ่มเมื่อ พ.ศ.๒๔๓๑ เสร็จและฉลองพร้อมกับงานรัชดาภิเษกใน พ.ศ.๒๔๓๖ แต่ยังมีเพียง ๓๙ เล่ม (ขาดคัมภีร์ปัฏฐาน) ต่อมา พ.ศ.๒๔๖๘ ในรัชกาลที่ ๗ ได้โปรดเกล้าฯ ให้จัดพิมพ์ใหม่เป็นฉบับที่สมบูรณ์ เพื่ออุทิศถวายพระราชกุศลแด่รัชกาลที่ ๖ เรียกว่า สฺยามรฏฺฐสฺส เตปิฏกํ (พระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐ) มีจำนวนจบละ ๔๕ เล่ม
(ประมวลศัพท์)
ปิฎก
น. ตะกร้า; หมวดแห่งคําสอนในพระพุทธศาสนา. (ป., ส. ปิฏก). (ดู ไตรปิฎก)
ปิฎก
น. ตะกร้า; หมวดแห่งคำสอนในพระพุทธศาสนา. (ป., ส. ปิฏก).
ไตรปิฎก
[-ปิดก] น. พระธรรมคําสั่งสอนของพระพุทธเจ้ามี ๓ ปิฎก คือ พระวินัย เรียก วินัยปิฎก พระสูตร เรียก สุตตันตปิฎก พระอภิธรรม เรียก อภิธรรมปิฎก, ตรีปิฎก ก็ว่า.
ไตรปิฎก
[-ปิดก] น. พระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า มี ๓ ปิฎก คือ พระวินัย เรียก วินัยปิฎก พระสูตร เรียก สุตตันตปิฎก พระอภิธรรม เรียก อภิธรรมปิฎก, ใช้ว่า ตรีปิฎก ก็ได้.