พยาบาล (บาลีวันละคำ 170)
พยาบาล
(บาลีปลอม)
อ่านว่า พะ-ยา-บาน
“พยาบาล” ตามความหมายที่เราเข้าใจกันทั่วไป คือ ดูแลคนไข้, ปรนนิบัติคนไข้ (คำกริยา) และ ผู้ดูแลคนไข้ (คำนาม)
คำนี้รูปร่างหน้าตาเหมาะที่จะเป็นภาษาบาลี แต่เมื่อตรวจสอบดูแล้วปรากฏว่า ไม่มีคำบาลีรูปนี้ปรากฏอยู่ในคัมภีร์บาลีฉบับใดๆ
รูปคำที่ใกล้เคียงที่สุดก็คือ “พฺยาปาร” เขียนแบบไทยว่า “พยาบาร” (ร เรือ สะกด) แปลว่า ความขวนขวาย, การอาชีพ
ภาษาสันสกฤตมีคำว่า “วฺยาปาร” (คำเดียวกับ พฺยาปาร) หนังสือสํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน แปลเป็นไทยว่า การงาน, กิจการ, ประโยค, การฝึกหัด และแปลเป็นภาษาอังกฤษว่า occupation, business; practice, exercise.
เป็นอันว่า “พยาบาล” กับ “พยาบาร” เป็นคนละคำและคนละความหมายโดยสิ้นเชิง และ “พยาบาล” ยังไม่พบในภาษาบาลี
ถ้าจะเกณฑ์ให้ “พยาบาล” เป็นคำบาลี ก็ต้องบอกว่า มาจาก พฺยาธิต (= คนไข้) + ปาล (= ผู้ดูแล, ผู้รักษา)
“พฺยาธิต” ลบ “-ธิต” ออก คงเหลือ “พฺยา-” + ปาล = พฺยาปาล เขียนแบบไทยว่า “พยาบาล” แปลว่า “ผู้ดูแลรักษาคนไข้”
ที่ว่ามานี้คือ “ลากเข้าวัด” หรือ “จับบวช” นั่นเอง
พบพยานหลักฐานที่แน่นอนว่า “พยาบาล” เป็นภาษาอะไรกันแน่ – อย่าปล่อยให้คำผิดลอยนวล – จับสึกได้ทันที
บาลีวันละคำ (170)
25-10-55
พยาบาล
[พะยาบาน] ก. ดูแลคนไข้, ปรนนิบัติคนไข้; (โบ) เอื้อเฟื้อเลี้ยงดู.น. ผู้ดูแลคนไข้.
วฺยาปาร ป. (พจนานุกรมศัพท์บาลี)
ความขวนขวาย, การอาชีพ.
วฺยาปาร (สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน)
น. ‘พยาบาร’, การย์ (= การงาน), กฤตยการย์ (= กิจการ), ประโยค, การฝึกหัด occupation, business; practice, exercise.
พฺยาธิ ป. (พจนานุกรมศัพท์บาลี)
พยาธิ, ความเจ็บป่วย, ความป่วยไข้.
พฺยาธิต ค.
อันโรคเบียดเบียนแล้ว.
ปาล ค. (พจนานุกรมศัพท์บาลี)
ผู้ปกครอง, ผู้รักษา.
ปาล นป.
การปกครอง, การรักษา.
ความคิดเห็นจากผู้อ่าน
1ถูกใจ · ·เลิกติดตามโพสต์ติดตามโพสต์ · แชร์.
Arkom Mc, Phannop Worasom, Somlak Phollajan และ คนอื่นอีก 42 คน ถูกใจสิ่งนี้.
ฝันในฝัน ทะเลแห่งความรัก
555 ผมชอบทิ้งท้ายอาจารย์ครับ 🙂
เมื่อวานนี้ เวลา 20:54 น. · เลิกชอบ · 2..
Wanwisa Wanchana
ได้ความรู้ดีค่ะ อาจารย์ทิ้งท้ายสนุกอะค่ะ ..ขอบพระคุณค่ะ
เมื่อวานนี้ เวลา 21:24 น. · เลิกชอบ · 1..
Pakorn Pukahuta
แจ่มแจ้งมากครับ ^^
เมื่อวานนี้ เวลา 21:25 น. · เลิกชอบ · 2..
Phra Maha Aditya Adittamedhi
55555 + สาธุ สาธุ
เมื่อวานนี้ เวลา 21:30 น. · เลิกชอบ · 2..
Wanwisa Wanchana
ท่านอาจารย์มีอารมณ์ขันดีค่ะ ^ ^
เมื่อวานนี้ เวลา 21:32 น. · เลิกชอบ · 1..
Somtob Suwanrat
ขอแสดงความคิดหน่อยนะครับ หากว่า มาจาก คำว่า วย ที่แปลว่าความเสื่อม หละครับ น่าเป็นไปได้ไหม แต่ อา มาจากไหนอีก บวกด้วย ปาล เป็นการยากสำหรับผม เพราะว่า ไม่รู้ภาษาละเอียดอย่างลึกซึ้้ง
เมื่อวานนี้ เวลา 21:55 น. · เลิกชอบ · 2..
Somtob Suwanrat
แล้ว แปลง ว เป็น พ ได้หรือเปล่า
เมื่อวานนี้ เวลา 21:55 น. · เลิกชอบ · 2..
นาวาเอกทองย้อย แสงสินชัย
วย + ปาล น่าขบคิดครับ
ประการแรก ต้องตอบคำแย้งได้ว่า วย ความเสื่อม (ของสังขารร่างกาย) เป็นสภาวะปกติ เกิดกับสรรพสิ่งอยู่ตลอดเวลา เราจะ “ปาล” มันอย่างไร ?
ช่วยขบประเด็นนี้นะครับ บางทีอาจมีเหตุผลที่ฟังขึ้น
เมื่อวานนี้ เวลา 22:03 น. · ถูกใจ · 3..
Somtob Suwanrat
ครับผม คิดตามประสาชาวบ้านว่า โรงพยาบาล เป็นที่รักษาเยี่ยวยา ความเสื่อมของอัตภาพนั่นเอง แต่ถ้าเป็นความเสื่อมของสิ่งของ ก็ไปหาช่างซ่อม เช่น อู่รถ เป็นต้น ผมคิดตามความคิดอันตื้นๆเท่านั้นนะครับผม
23 ชั่วโมงที่แล้ว · ถูกใจ · 1..
Pakorn Pukahuta
ผมคิดว่ารักษาเพื่อดำรงอัตภาพให้ร่างกายอยู่ได้ แต่อย่างไรก็ต้องตายอยู่ดีน่ะครับ
23 ชั่วโมงที่แล้ว · เลิกชอบ · 1..
Up Jaya
ตึกสามัคคีพยาบาร โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
23 ชั่วโมงที่แล้ว ผ่าน มือถือ · เลิกชอบ · 1..
Somlak Phollajan
สาธุ
9 ชั่วโมงที่แล้ว · เลิกชอบ · 1..
นาวาเอกทองย้อย แสงสินชัย
ขอแรงเพื่อนๆ ที่อยู่ใกล้ตึกสามัคคีพยาบาร (อยู่ใกล้ตัวตึก, อยู่ใกล้ข้อมูลการตั้งชื่อตึกนี้) ลองสืบเสาะดูทีว่า ท่านคิดกันอย่างไรในการตั้งชื่อตึกเช่นนี้ ก็จะเป็นองค์ความรู้ทางภาษาของพวกเราอีกเรื่องหนึ่ง-ขอบพระคุณล่วงหน้าครับ
8 ชั่วโมงที่แล้ว · ถูกใจ..
Up Jaya
โทษฐานที่อยู่ใกล้โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ แต่จริงๆ เรื่องที่ได้ยินมาไม่ได้ได้ยินจากแถวนี้ ..พอจะได้ความ หากจำไม่ผิด ว่า ตึกสามัคคีพยาบาร เป็นตึกที่สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ ทรงสร้างร่วมกับศิษยานุศิษย์ของพระองค์สามัคคีร่วมกันสร้างในคราวหายประชวร ราวปี 2490 กว่าๆ กว่าแค่ไหนจำมิได้ครับ เมื่อสมเด็จพระสังฆราชเจ้า จะประทานนามตึกก็คงจะทรงพระดำริว่าตึกนี้แล้วเสร็จด้วย ความเพียรพยายามอย่างสามัคคีของหมู่ศิษย์ ซึ่งก็คือ “สามัคคีพยาบาร” และเป็นเสียงพ้องกับ “พยาบาล” จึงประทานนามตึกนี้ว่า “สามัคคีพยาบาร” ใช้สำหรับเป็นที่พักของภิกษุอาพาธ นับเป็นชื่อตึกที่คนเขียนผิดกันมากที่สุดครับ
8 ชั่วโมงที่แล้ว · เลิกชอบ · 2..
Up Jaya
ต่อมาตึกแถบนั้นถูกทุบไปหลายตึก เช่น ตึกวชิรญาณ ซึ่งพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 6 ทรงสร้างเป็นพระอนุสรณ์แด่สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส และตึกสามัคคีพยาบาร ที่ศิษย์สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ ร่วมสร้างครั้งกระนั้น เพื่อสร้างใหม่ให้ใหญ่โตเหมาะสมเป็นตึกเดียว ในรัชกาลปัจจุบัน พระเจ้าอยู่หัวจึงพระราชทานนามใหม่ว่า ตึกวชิรญาณ-สามัคคีพยาบาร ดังปรากฏในปัจจุบัน ..ตึกนี้จึงกลายเป็นพระอนุสรณ์ร่วมแห่ง “วชิรญาณวโรรส” ผู้พระอุปัชฌายะ (สมเด็จพระมหาสมณะ) ของสมเด็จพระสังฆราชเจ้า และ “วชิรญาณวงศ์” ผู้สัทธิวิหาริก (สมเด็จพระสังฆราชเจ้า) ของสมเด็จพระมหาสมณะ ไปด้วยพร้อมกันครับ
8 ชั่วโมงที่แล้ว · เลิกชอบ · 2..
ผจญ จอจาน
(๒๖ ตุลาคม ๒๕๕๕)
วันนี้ผมฟังครูให้สัมภาษณ์ สทร. ขอกราบขอบพระคุณครูที่ได้มอบวรรณกรรม อันยอดเยี่ยมไว้กับแผ่นดินครับ
2 ชั่วโมงที่แล้ว · เลิกชอบ · 1..
นาวาเอกทองย้อย แสงสินชัย
(๒๖ ตุลาคม ๒๕๕๕ ๒๒:๑๕)
ขอบพระคุณท่านอาจารย์ Up Jaya ที่กรุณาให้ข้อมูลอันมีค่ายิ่ง – สาธุ
2 นาทีที่แล้ว · ถูกใจ