โอปปาติก (บาลีวันละคำ 239)

โอปปาติก

อ่านว่า โอ-ปะ-ปา-ติ-กะ

ภาษาไทยเขียน “โอปปาติกะ” อ่านเหมือนบาลี

ประกอบด้วย อุ + ป + ปต + ณี + ณิก = โอปปาติก

อุ (อุปสรรค) = ขึ้น, แผลงเป็น โอ = โอ + ป

ป (อุปสรรค) = ทั่ว, ข้างหน้า, ก่อน, ออก, (โอ +) = โอป + ปต

ปต (ธาตุ) = ไป, ตก, ยืดเสียงเป็น ปาต (โอป +) = โอปปาต + ณี

ณี (ปัจจัย) = ผู้-, (โอปปาต +, ลบ ณ) = โอปปาตี + ณิก

ณิก (ปัจจัย) = ผู้-, (โอปปาตี +, ลบ อี ลบ ณ) = โอปปาติก

“โอปปาติก” แปลตามศัพท์ว่า “ผู้มีอัตภาพที่อุบัติขึ้นทันที” หรือ “ผู้เกิดเหมือนผุดขึ้นมา” หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่เกิดผุดขึ้นมาและโตเต็มตัวในทันใดโดยไม่ต้องอาศัยเชื้อพ่อแม่ อาศัยแต่อดีตกรรม ตายก็ไม่ต้องมีเชื้อหรือซากปรากฏ ได้แก่เทวดา พรหม สัตว์นรก เปรต อสุรกาย

“โอปปาติกะ” เป็น 1 ในกำเนิดทั้ง 4 คือ –

1. ชลาพุชะ เกิดในครรภ์ เช่น คน แมว

2. อัณฑชะ เกิดในไข่ เช่น นก ไก่

3. สังเสทชะ เกิดในไคล คือที่ชื้นแฉะสกปรก เช่น หนอนบางชนิด

4. โอปปาติกะ เกิดผุดขึ้น เช่น เทวดา สัตว์นรก

: เกิดมาได้อย่างไร เราอาจไม่รู้คำตอบก็ได้

: แต่-เกิดมาทำไม ไม่รู้ไม่ได้

บาลีวันละคำ (239)

3-1-56

โอปปาติก = ผู้ผุดเกิดขึ้น (ศัพท์วิเคราะห์)

อุปคนฺตฺวา ปตตีติ อุปปาตี (อตฺตภาโว), โส เยสมตฺถิ เต อุปปาติกา ผู้มีอัตภาพที่อุบัติขึ้นทันที

อุป บทหน้า ปต ธาตุ ในความหมายว่าไป ณี ปัจจัย, อุปปาตี + ณิก

อณฺฑชลาพุสํเสเทหิ วินา อุปปติตฺวา วิย นิพฺพตฺตาติ โอปปาติกา ผู้เกิดเหมือนผุดขึ้นมา เว้นจากไข่ ครรภ์ และไคล

โอปปาติก =

(คุณ) (จาก อุปปตฺติ รูป พุทธสัน.เพี้ยนมาอย่างน่าประหลาดจากรูป บา. คือ เอาปปาทุก fr. upapatti; the BSk. form is a curious distortion of the P. form, viz. aupapāduka)

ผู้ลอยเกิดหรือผุดเกิด (คือปราศจากพ่อแม่), ผู้เกิดพร้อมทันที, โอปปาติกกำเนิด arisen or reborn without visible cause (i. e. without parents), spontaneous rebirth (Kvu trsl. 2832), apparitional rebirth

โอปปาติก (ประมวลศัพท์)

สัตว์เกิดผุดขึ้น คือ เกิดผุดขึ้นมาและโตเต็มตัวในทันใด ตายก็ไม่ต้องมีเชื้อหรือซากปรากฏ เช่นเทวดาและสัตว์นรก เป็นต้น (ข้อ ๔ ในโยนิ ๔); บาลีว่า รวมทั้งมนุษย์บางพวก

โอปปาติก ค.(พจนานุกรมศัพท์บาลี)

โอปปาติกะ, สัตว์เกิดผุดขึ้น คือ เกิดผุดขึ้นมาและโตเต็มตัวในทันใด ตายก็ไม่ต้องมีเชื้อหรือซากปรากฏ เช่น เทวดาและสัตว์นรก เป็นต้น (ข้อ ๔ ในโยนิ ๔) บาลีว่า รวมทั้งมนุษย์บางพวก

โอปปาติกะ

 [โอปะ-] น. ผู้เกิดผุดขึ้นโดยไม่ต้องอาศัยพ่อแม่ อาศัยอดีตกรรม ได้แก่เทวดา พรหม สัตว์นรก เปรต อสุรกาย, อุปปาติกะ ก็เรียก. (ป.).

โยนิ (ประมวลศัพท์)

กำเนิดของสัตว์ มี ๔ จำพวก คือ

๑. ชลาพุชะ เกิดในครรภ์ เช่น คน แมว

๒. อัณฑชะ เกิดในไข่ เช่น นก ไก่

๓. สังเสทชะ เกิดในไคล คือที่ชื้นแฉะสกปรก เช่น หนอนบางอย่าง

๔. โอปปาติกะ เกิดผุดขึ้น เช่น เทวดา สัตว์นรก

ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย