ปฏิญฺญา (บาลีวันละคำ 242)

ปฏิญฺญา

อ่านว่า ปะ-ติน-ยา

ส่วนประกอบของคำคือ ปฏิ + ญา

“ปฏิ” (คำอุปสรรค) = เฉพาะ, ตอบ, ทวน, กลับ

“ญา” (ธาตู) = รู้ (เมื่อประสมกัน ซ้อน ญ ตามกฎไวยากรณ์)

“ปฏิญฺญา” แปลว่า คำรับรอง, คำมั่น, สัญญา, การตกลง, การให้ความเห็นชอบ, การอนุญาต, การรับว่า-, การแสดงตัวว่าเป็น-

ความหมายที่เด่นของ “ปฏิญฺญา” คือ :

– ในกรณีที่มีการขอร้องแล้วรับว่าจะทำตามที่ขอ ตรงกับคำว่า “รับปาก”

– ในการแสดงตนว่าเป็นอะไรหรือเป็นใคร เมื่อมีการสงสัยหรือให้ยืนยันว่าเป็นเช่นนั้น เช่น “ปฏิญญาว่าเป็นสมณะ” = ยืนยันว่าตนเป็นนักบวช คล้ายๆ กับคำว่า “รับสมอ้าง”

ในภาษาไทยมีคำที่เสียงใกล้กันอีกคำหนึ่ง คือ “ปฏิญาณ” (ปะ-ติ-ยาน, รากศัพท์เดียวกัน แต่คำนี้ไม่มีใช้ในบาลี) หมายถึง “การให้คํามั่นสัญญา” ความหมายคล้ายกับตั้งสัจจะ หรือให้สัจจะ

“ปฏิญญา – ปฏิญาณ” ในภาษาไทยความหมายไม่เหมือนกัน –

“ปฏิญญา” ให้คํามั่นสัญญาเมื่อมีการร้องขอ

“ปฏิญาณ” ให้คํามั่นสัญญาด้วยความตั้งใจของตัวเอง ไม่คำนึงว่ามีใครร้องขอหรือไม่

อุดมคติ : ชีวิตมีค่า อย่าปฏิญญา (รับปาก) ใครง่ายๆ

แต่เมื่อรับปากแล้วไซร้ จงรักษาไว้ด้วยชีวิต

บาลีวันละคำ (242)

6-1-56

ปฏิญฺญา อิต.(พจนานุกรมศัพท์บาลี)

ปฏิญญา, คำรับรอง, คำมั่น, สัญญา, การตกลง, การให้ความเห็นชอบ, การอนุญาต.

ปฏิญฺญ (บาลี-อังกฤษ)

(คุณ.) (= ปฏิญฺญา =paṭiññā)

รับรู้กัน; ปฏิญาณ, เสมือนหรือประหนึ่ง- acknowledged, making belief, quasi-

; ในวลี สมณปฏิญฺญ ประหนึ่งสมณะ, ทำว่าเป็นสมณะ in phrase samaṇa˚ a quâsi-Samaṇa, pretending to be a Samaṇa A i.126; ii.239; cp. Sakyaputtiya˚ S ii.272; sacca˚ J iv.384, 463; v.499.

quasi- (คเว-ไซ) pf. (สอ เสถบุตร)

ครึ่งๆ, ทำนอง, คล้าย, ประหนึ่ง

ใช้เติมหน้าคำได้ทั่วไป เช่น quasi-historical, quasi-public

คำเช่นนี้มักลงเสียงหนักที่ คเว- หรืออย่างคำเดิม

quasi-historical

กึ่งประวัติศาสตร์

quasi-public

เป็นสาธารณะครึ่งๆ

S. semi-, pseudo-

ปฏิญฺญา (บาลี-อังกฤษ)

(อิต.) (จาก ปฏิ + ชฺญา; เทียบ สัน. ยุคหลัง ปฺรติชฺญา fr. paṭi+jñā; cp. later Sk. pratijñā)

การรับรู้, การเห็นด้วย, การสัญญา, การปฏิญาณ, การยินยอม, การอนุญาต

acknowledgment, agreement, promise, vow, consent, permission

ปฏิญฺญํ โมเจติ รักษาสัญญาของตน to keep one’s promise DhA i.93.

ปฏิญญา

 [ปะตินยา] น. การให้คํามั่นสัญญาหรือการแสดงยืนยันโดยถือเอาสิ่งศักดิ์สิทธิ์หรือความสุจริตใจเป็นที่ตั้ง. (ป.).

ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน

น. การให้คํามั่นสัญญาหรือการแสดงยืนยันถึงสิทธิหรืออํานาจอันชอบธรรมของมนุษย์ซึ่งเป็นที่ยอมรับกันทั่วไป.

ปฏิญาณ

 [ปะติยาน] ก. ให้คํามั่นสัญญา โดยมากมักเป็นไปตามแบบพิธี.

สันสกฤตเป็น ปฺรติชฺญา, ปฺรติชฺญาน

ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย