ศรัทธาสาธุชน (บาลีวันละคำ 3,410)
ศรัทธาสาธุชน
คือคนเช่นไร
อ่านว่า สัด-ทา-สา-ทุ-ชน
ประกอบด้วยคำว่า ศรัทธา + สาธุ + ชน
(๑) “ศรัทธา”
บาลีเป็น “สทฺธา” อ่านว่า สัด-ทา รากศัพท์มาจาก –
(1) สํ (คำอุปสรรค = พร้อมกัน, ร่วมกัน) + ธา (ธาตุ = เชื่อถือ, นับถือ) + อ (อะ) ปัจจัย, แปลงนิคหิตที่ สํ เป็น นฺ แล้วแปลง นฺ เป็น ทฺ (สํ > สนฺ > สทฺ)
: สํ > สนฺ > สทฺ + ธา = สทฺธา + อ = สทฺธา แปลตามศัพท์ว่า (1) “กิริยาที่เชื่อถือ” (2) “ธรรมชาติเป็นเหตุให้เชื่อถือ”
(2) ส (ตัดมาจาก “สมฺมา” = ด้วยดี, ถูกต้อง) + นิ (คำอุปสรรค = เข้า, ลง) + ธา (ธาตุ = มอบไว้, ฝากไว้) + อ (อะ) ปัจจัย, แปลง นิ เป็น ทฺ
: ส + นิ + ธา = สนิธา + อ = สนิธา > สทฺธา แปลตามศัพท์ว่า “ธรรมชาติเป็นเหตุให้มอบจิตไว้ด้วยดี”
“สทฺธา” หมายถึง ความเชื่อ (faith)
บาลี “สทฺธา” สันสกฤตเป็น “ศฺรทฺธา”
สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ดังนี้ –
“ศฺรทฺธา : (คำนาม) ‘ศรัทธา,’ ความเชื่อ; faith, belief.”
บาลี “สทฺธา” ภาษาไทยใช้ตามสันสกฤตเป็น “ศรัทธา”
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ศรัทธา : (คำนาม) ความเชื่อ, ความเลื่อมใส, เช่น สิ้นศรัทธา ฉันมีศรัทธาในความดีของเขา บางทีก็ใช้เข้าคู่กับคำ ประสาทะ เป็น ศรัทธาประสาทะ. (คำกริยา) เชื่อ, เลื่อมใส, เช่น เขาศรัทธาในการรักษาแบบแพทย์แผนโบราณ. (ส. ศฺรทฺธา; ป. สทฺธา).”
(๒) “สาธุ”
อ่านว่า สา-ทุ รากศัพท์มาจาก สาธฺ (ธาตุ = สำเร็จ) + อุ ปัจจัย
สาธฺ + อุ = สาธุ แปลตามศัพท์ว่า “ยังประโยชน์ให้สำเร็จ” มีความหมายว่า “ดีแล้ว” “ถูกต้องแล้ว” “ใช่แล้ว” “เห็นชอบด้วย”
พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “สาธุ” ในความหมายต่างๆ ดังนี้ –
(1) good, virtuous, pious (ดี, มีคุณธรรม, มีศรัทธาแก่กล้า)
(2) good, profitable, proficient, meritorious (ดี, งาม, คล่อง, มีกำไร, เป็นกุศล)
(3) well, thoroughly (อย่างดี, โดยทั่วถึง)
(4) come on, welcome, please (โปรดมาซี, ขอต้อนรับ, ยินดีต้อนรับ : ใช้ในฐานะเป็นคำขอร้องเชิญชวน)
(5) alright, yes (ดีแล้ว ตกลง : ใช้ในฐานะเป็นคำยอมรับและอนุมัติในการตอบคำถาม หรือกรณีอื่นๆ ในทำนองเดียวกัน)
ในที่นี้ “สาธุ” ใช้ในความหมายตามข้อ (1) และ (2)
ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายของ “สาธุ” ไว้ว่า –
(1) (คำวิเศษณ์) ดีแล้ว, ชอบแล้ว, (เป็นคําที่พระสงฆ์เปล่งวาจาเพื่อยืนยันหรือรับรองพิธีทางศาสนาที่กระทําไป).
(2) (ภาษาปาก) (คำกริยา) เปล่งวาจาแสดงความเห็นว่าชอบแล้วหรืออนุโมทนาด้วย, มักใช้เข้าคู่กับคำ โมทนา เป็น โมทนาสาธุ
(3) (คำกริยา) ไหว้ (เป็นคําบอกให้เด็กแสดงความเคารพตามธรรมเนียม กร่อนเสียง เป็น ธุ ก็มี).
(๓) “ชน”
ภาษาไทยอ่านว่า ชน บาลีอ่านว่า ชะ-นะ รากศัพท์มาจาก ชนฺ (ธาตุ = เกิด) + อ (อะ) ปัจจัย
: ชนฺ + อ = ชน แปลตามศัพท์ว่า –
(1) “ผู้ยังกุศลหรืออกุศลให้เกิดได้” เป็นคำแปลที่ตรงตามสัจธรรม เพราะธรรมดาของคน ดีก็ทำได้ ชั่วก็ทำได้
(2) “ผู้ยังตัวตนให้เกิดตามกรรม” หมายความว่า นอกจากทำกรรมได้แล้ว ยังทำ “ตัวตน” (คน) ให้เกิดได้อีก
“ชน” หมายถึง บุคคล, สัตว์, คน (an individual, a creature, person, man)
ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ชน ๒, ชน– : (คำนาม) คน (มักใช้ในภาษาหนังสือ).(ป., ส.).”
การประสมคำในภาษาไทย :
(๑) สาธุ + ชน = สาธุชน (สา-ทุ-ชน) แปลตามศัพท์ว่า “คนดี”
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“สาธุชน : (คำนาม) คนดี, คนที่มีคุณงามความดี, (ใช้ในการยกย่อง). (ป.).”
(๒) ศรัทธา + สาธุชน = ศรัทธาสาธุชน (สัด-ทา-สา-ทุ-ชน) แปลโดยประสงค์ว่า “คนดีมีศรัทธา” หมายถึง คนที่มีศรัทธาในการบำเพ็ญกุศล เช่นชอบทำบุญให้ทานเป็นต้น
ขยายความ :
คำว่า “ศรัทธาสาธุชน” เป็นคำที่ผู้ประกาศงานบุญคิดขึ้น เมื่อมีงานที่จัดขึ้นเป็นบุญสาธารณะ เช่นงานปิดทองฝังลูกนิมิตเป็นต้น มีคนมาเที่ยวงานกันมาก ผู้ประกาศงานบุญก็จะประกาศเชิญชวนให้คนทำบุญ โดยเรียกผู้คนที่มาในงานเป็นคำรวมว่า “ศรัทธาสาธุชน” เช่นประกาศว่า –
“ขอเชิญท่านศรัทธาสาธุชนร่วมบริจาคทรัพย์บำเพ็ญบุญตามอัธยาศัยโดยทั่วกัน”
คำว่า “ศรัทธาสาธุชน” ยังไม่ได้เก็บไว้ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 คาดว่าถ้ามีคนพูดคำนี้กันมากขึ้น ก็คงได้เก็บไว้ในพจนานุกรมฯ เข้าสักวันหนึ่งในอนาคต
…………..
ดูก่อนภราดา!
: ศรัทธาที่ขาดปัญญากำกับ
: ตกนรกย่อยยับ ยังหลงว่ากำลังขึ้นสวรรค์
#บาลีวันละคำ (3,410)
13-10-64