อะหัง ปุเร อะหัง ปุเร (บาลีวันละคำ 3,412)
อะหัง ปุเร อะหัง ปุเร
น่าจะเป็นคำขวัญของชาวจิตอาสา
เขียนแบบบาลีเป็น “อหํ ปุเร อหํ ปุเร”
เป็นวลี มีคำอยู่ 2 คำ คือ “อหํ” และ “ปุเร”
(๑) “อหํ”
เขียนแบบไทยเป็น “อะหัง” อ่านว่า อะ-หัง เป็นปุริสสรรพนาม (ปุ-ริ-สะ-สับ-พะ-นาม) แทนตัวผู้พูด บาลีไวยากรณ์เรียกว่า “อุตตมบุรุษ” รูปคำเดิมคือ “อมฺห” อ่านว่า อำ-หะ หรือจะออกเสียงเป็น อำ-หฺมะ ก็ได้ นักเรียนบาลีเรียกติดปากว่า “อมฺห ศัพท์” เทียบคำอังกฤษคือ I (ไอ)
“อมฺห” แจกด้วยวิภัตตินามที่หนึ่ง (ปฐมาวิภัตติ) เอกพจน์ เปลี่ยนรูปเป็น “อหํ” (อะ-หัง) แปลว่า “ข้าพเจ้า” ทำหน้าที่เป็นประธานในประโยค
“อหํ” เป็นเอกพจน์ ถ้าเป็นพหูพจน์เปลี่ยนรูปเป็น “มยํ” (มะ-ยัง)
“มยํ” ที่เราคุ้นกันดีก็เช่นในคำอาราธนาศีล มยํ ภนฺเต … และคำถวายทาน อิมานิ มยํ ภนฺเต …
เทียบคำอังกฤษ :
“มยํ” พหูพจน์ = We
“อหํ” เอกพจน์ = I
(๒) “ปุเร”
อ่านว่า ปุ-เร เป็นคำนิบาต นักเรียนบาลีท่องจำคำแปลว่า “ปุเร ในก่อน” ใช้ในความหมาย 2 นัย คือ –
(1) ก่อน, ข้างหน้า (before, in front)
(2) ก่อน, แต่ก่อน, เร็วกว่าหรือก่อนกว่า (before, formerly, earlier)
ขยายความ :
“อหํ ปุเร” หรือ “อะหัง ปุเร” แปลว่า “ข้าพเจ้าก่อน” เป็นวลี หรือที่ในทางวากยสัมพันธ์บาลีเรียกว่า “ลิงคัตถะ” คือประโยคที่ไม่มีคำกริยา
“อะหัง ปุเร” ใช้พูดเมื่อผู้พูดมีความประสงค์จะทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งก่อนคนอื่นๆ ในกรณีที่มีคนต้องการจะทำสิ่งนั้นหลายคน เมื่อพูดขึ้นว่า “อะหัง ปุเร” ก็หมายความว่า ข้าพเจ้าขอทำก่อนใครอื่น
หรือในกรณีที่เมื่อคิดจะทำอะไรสักอย่างหนึ่ง แต่ยังไม่ตกลงใจแน่นอนว่าจะทำหรือไม่ทำดี คนที่คิดแล้วตกลงใจทำทันที ไม่ลังเล ก็พูดได้ว่า “อะหัง ปุเร” ในความหมายว่า ใครยังคิดอะไรไม่ได้ก็คิดต่อไปเถิด แต่ข้าพเจ้าไม่รอละ ข้าพเจ้าขอ – “อะหัง ปุเร” คือลงมือทำก่อนคนอื่น
คำว่า “อะหัง ปุเร” มักใช้พูดเมื่อตกลงใจจะทำความดี เช่นจะทำบุญ หรือบำเพ็ญประโยชน์แก่ส่วนรวม เมื่อมีการร้องขอความร่วมมือหรือขอความช่วยเหลือ อย่างที่เราพูดกันว่า ขออาสาสมัคร คนที่มีจิตใจใฝ่บำเพ็ญประโยชน์ก็จะร้องตอบขึ้นว่า “อะหัง ปุเร”
กรณีที่มีอาสาสมัครหลายคน หรือเกินจำนวนที่ต้องการ จะต้องเลือกหรือต้องแข่งขันกันว่าใครจะได้ไปทำประโยชน์ ก็มักจะพูดคำว่า “อะหัง ปุเร” ซ้ำๆ เป็น “อะหัง ปุเร อะหัง ปุเร” แปลตรงตัวว่า “ฉันก่อน ฉันก่อน” คือขอให้เลือกเอาฉันไปทำกิจสิ่งนั้นก่อนคนอื่น
ขอเสนอคำว่า “อะหัง ปุเร อะหัง ปุเร” ไว้ “ในอ้อมใจของมิตรรักแฟนเพลง” อีกคำหนึ่ง
…………..
ดูก่อนภราดา!
ท่านถือคตินี้หรือเปล่า – ?
: สิทธิ ต้องได้เดี๋ยวนี้
: แต่หน้าที่ รอไว้ก่อนก็ได้
#บาลีวันละคำ (3,412)
15-10-64