สถุล (บาลีวันละคำ 264)
สถุล
อ่านว่า สะ-ถุน
“สถุล” เป็นคำสันสกฤตเขียนแบบไทย สันสกฤตเป็น “สฺถูล” บาลีเป็น “ถูล” (ถู-ละ) และ “ถุลฺล” (ถุน-ละ)
สังเกต : ถ้าเป็น ถู : ล ลิง ตัวดียว, ถ้าเป็น ถุ : ล ลิง 2 ตัว (สะกดและตาม) ไทยเอา “สฺ-(ถูล)” แบบสันสกฤต มาต่อ “-ถุลฺ-(ล)” แบบบาลี เป็น “สถุล” แบบไทย นับเป็นอัจฉริยะทางภาษาของเรา!
“สฺถูล – ถูล – ถุลฺล” มีความหมาย 2 นัย คือ –
1. อ้วน, ล่ำ, เจ้าเนื้อ, ใหญ่โต, หยาบ (เนื้อหยาบ), ใหญ่เทอะทะ, เบ้อเร่อ, แข็งแรง, ขี้เหร่, ขี้ริ้ว
2. เกะกะงุ่มง่าม, ตํ่าช้า, เลวทราม, กิริยาวาจาหยาบคาย
ในภาษาบาลี ถุลฺล + กุมารี = “ถุลฺลกุมารี” แปลตามศัพท์ว่า “เด็กสาวอ้วน” มีความหมายเฉพาะว่า สาวเทื้อ, สาวทึมทึก (อาจเป็นเพราะสาวอ้วนมักไม่มีคู่ หญิงที่ไม่มีคู่ แม้พ้นวัยกุมารีแล้วก็ยังเรียกกันว่า “ถุลฺลกุมารี”)
“สถุล” ในภาษาไทยหมายถึง ตํ่าช้า, เลวทราม (ใช้เป็นคำด่า) เช่น เลวสถุล มักใช้เข้าคู่กับ “ไพร่” เป็น “ไพร่สถุล”
: ถ้ากิริยาจะเป็นไพร่ ก็ขอให้หัวใจเป็นพระ
บาลีวันละคำ (264)
28-1-56
ถุลฺล = อ้วน, ล่ำ, หนา (ศัพท์วิเคราะห์)
ถูลตีติ ถุลฺโล อาการที่เติบโต
ถูล ธาตุ ในความหมายว่าเติบโต ล ปัจจัย รัสสะ อู เป็น อุ
ถูล, ถุลฺล (บาลี-อังกฤษ)
กระชับ (อย่างมะขามข้อเดียว), ใหญ่โต, หยาบ (coarse เนื้อหยาบ), ใหญ่เทอะทะ, เบ้อเร่อ, แข็งแรง, เกะกะงุ่มง่าม, สามัญ, ต่ำ, หยาบ (unrefined-rough กิริยาวาจาหยาบคาย) compact, massive; coarse, gross; big, strong, clumsy; common, low, unrefined, rough
ถูล, ถุลฺล ค.(พจนานุกรมศัพท์บาลี)
อ้วน, ใหญ่, หยาบ, ชั่วหยาบ.
ถุลฺลกุมารี อิต.(พจนานุกรมศัพท์บาลี)
เด็กสาวอ้วน, สาวเทื้อ, สาวทึมทึก.
สฺถูล (สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน)
ธ. อ้วน, โต หรือใหญ่; to grow fat, to become big or bulky.
สฺถูล (สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน)
ค. อ้วน, มีเนื้อ, ใหญ่; โง่, เขลา, โต, ใหญ่; หยาบ, ขี้เหร่, ขี้ริ้ว; fat, corpulent, bulky; stupid, dull; large, great; coarse; clumsy, ill-made or awkward.
สถุล
[สะถุน] ว. หยาบ, ตํ่าช้า, เลวทราม, (ใช้เป็นคำด่า), เช่น เลวสถุล, มักใช้เข้าคู่กับคำ ไพร่ เป็น ไพร่สถุล. (ส. สฺถูล ว่า อ้วน, หยาบ; ป. ถูล).