อุณหภูมิ (บาลีวันละคำ 309)
อุณหภูมิ
(บาลีไทย)
“อุณหภูมิ” เป็นคำบาลีที่ไทยเราคิดขึ้นใช้ในความหมายว่า “ระดับความสูงต่ำของความร้อน” เมื่อพูดถึงสภาพดินฟ้าอากาศ หรือพูดถึงความร้อนที่ใช้ในการบางอย่าง
“อุณหภูมิ” ประกอบด้วยคำว่า อุณฺห + ภูมิ = อุณหภูมิ
“อุณฺห” บาลีอ่านว่า อุน-หะ (บางทีเสียงอาจเกลื่อนกลืนเป็น อุน-หฺนะ) แปลว่า ร้อน, ความร้อน
“ภูมิ” บาลีอ่านว่า พู-มิ มีความหมายหลายอย่าง กล่าวคือ พื้นดิน, ดิน, แผ่นดิน, สถานที่, ถิ่น, แคว้น, แถบ, ภฺมิภาค, พื้น, พื้นราบ, ขั้นตอน, ระดับ, สถานะของความรู้สึกตัว
ในที่นี้ความหมายที่ตรงกับความต้องการในภาษาไทยคือ “ระดับ”
“อุณฺหภูมิ” ภาษาไทยอ่านว่า อุน-หะ-พูม แปลตามศัพท์ว่า “ระดับของความร้อน”
“อุณฺห” และ “ภูมิ” มีใช้ในภาษาบาลี แต่ที่รวมเป็นศัพท์เดียวกันว่า “อุณฺหภูมิ” ไม่มีใช้ในคัมภีร์บาลี เพราะเป็นคำที่เราคิดขึ้นแปลภาษาอังกฤษว่า temperature
พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล temperature เป็นภาษาบาลีว่า “เตโชปมาณ” (เต-โช-ปะ-มา-นะ) อ่านแบบไทยได้ว่า เต-โช-ปะ-มาน เลียนเสียง tem = เต และ ture = โช ได้ค่อนข้างแนบเนียนกว่า “อุณหภูมิ” ของไทยเรา ที่ทั้งรูปทั้งเสียงห่างคำเดิมไปไกล
: รักษาระดับ temperature -อุณหภูมิ-เตโชปมาณ ในหัวใจให้ดีๆ แล้วชีวีจะเป็นสุข
บาลีวันละคำ (309)
16-3-56
ภูมิ (บาลี-อังกฤษ)
พื้นดิน, ดิน, แผ่นดิน
สถานที่, ถิ่น, แคว้น, แถบ, ภฺมิภาค
พื้น, พื้นราบ, ขั้นตอน, ระดับ, สถานะของความรู้สึกตัว
อุณฺห (บาลี-อังกฤษ)
ร้อน, ความร้อน
อุณฺห (ศัพท์วิเคราะห์)
อุสติ ทหตีติ อุณฺหํ ฤดูที่แผดเผา
อุสุ ธาตุ ในความหมายว่าเผาไหม้ ณฺห ปัจจัย ลบที่สุดธาตุ
ภูมิ อิต.(พจนานุกรมศัพท์บาลี)
แผ่นดิน, พื้น, ชั้น.
temperature เตโชปมาณ (พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี)
ปมาณ (บาลี-อังกฤษ)
– เครื่องวัด, ขนาด, จำนวน
– เครื่องวัดเวลา, เข็มทิศ, ความยาว, ระยะเวลา
– อายุ
– ขอบเขต
– มาตรฐาน, บทนิยาม, คำบรรยายลักษณะ, มิติ
– มีลักษณะ, มีลักษณะ, ประกอบด้วยลักษณะ, วัดได้ หรือวัดโดย, ถือเป็นมาตรฐาน
อุณหภูมิ
[อุนหะพูม] น. ระดับความสูงต่ำของความร้อน นิยมวัดได้ด้วยเครื่องมือที่เรียกว่า เทอร์โมมิเตอร์
อุณห-, อุณหะ
[อุนหะ-] ว. ร้อน, อบอุ่น. (ป.; ส. อุษฺณ).
ภูมิ ๑, ภูมิ-
[พูม, พูมิ-, พูมมิ-] น. แผ่นดิน, ที่ดิน.
ภูมิ ๒
[พูม] น. พื้น, ชั้น, พื้นเพ; ความรู้ เช่น อวดภูมิ อมภูมิ.
ภูมิ ๓
[พูม] ว. สง่า, โอ่โถง, องอาจ, ผึ่งผาย, เช่น วางภูมิ.