เรียนบาลีแบบใช้งานในชีวิตประจำวัน (๐๐๑)
เรียนบาลีแบบใช้งานในชีวิตประจำวัน (๐๓๙)
เรียนบาลีแบบใช้งานในชีวิตประจำวัน (๐๓๙)
————————————–
อิสฺวาสุ: เจริญคุณพระรัตนตรัย
ได้นำเอาคุณพระรัตนตรัยมาอธิบายไว้ครบทั้ง ๓ แล้ว คือ อิติปิ โส = พระพุทธคุณ (อยู่ในตอนที่ ๐๓๖) สฺวากฺขาโต = พระธรรมคุณ (อยู่ในตอนที่ ๐๓๗) และ สุปฏิปนฺโน = พระสังฆคุณ (อยู่ในตอนที่ ๐๓๘)
ตอนนี้เห็นสมควรกล่าวสรุปเพื่อให้เห็นภาพรวมของการเจริญคุณพระรัตนตรัย
นอกจาก “นโม” ที่เราชาวพุทธพูดกันติดปากแล้ว “พุทฺโธ ธมฺโม สงฺโฆ” ก็เป็นคำที่ยังติดปากคนไทยพอสมควร โดยเฉพาะคนเก่าๆ เมื่อประสบเหตุหรือได้ยินข่าวอันน่าตกใจ ก็มักจะอุทานออกมาว่า “พุทฺโธ ธมฺโม สงฺโฆ”
การเจริญคุณพระรัตตรัยอาจทำได้หลายวิธี กล่าวคือ –
การเจริญคุณพระรัตนตรัยเต็มรูป คือเจริญพระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ ครบบริบูรณ์ทั้ง ๓ ห้อง เช่นตอนสวดมนต์ก่อนนอน หรือเมื่อมีช่วงเวลาว่างปลอดโปร่งจากภารกิจหรือสิ่งกวนใจ
เวลาวิ่งหรือเดินออกกำลัง หรือออกกำลังด้วยวิธีอื่นๆ ที่ไม่ต้องใช้เสียงเข้าจังหวะ ก็สามารถเจริญคุณพระรัตนตรัยเต็มรูปได้ ใครไม่เคย ลองทำดู
การเจริญคุณพระรัตนตรัยอย่างสั้น คือ –
อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ
สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโม
สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงฺโฆ
การเจริญคุณพระรัตนตรัยอย่างย่อ คือ –
อิติปิ โส, สฺวากฺขาโต, สุปฏิปนฺโน
และการเจริญคุณพระรัตนตรัยอย่างสั้นที่สุด คือ “อิสฺวาสุ” (อิ-สวา-สุ) คือตัดมาเฉพาะคำแรกของบทแสดงคุณพระรัตนตรัยแต่ละห้อง คือ –
“อิ” ตัดมาจาก “อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ …” (แม้เพราะเหตุนี้ พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้นทรงเป็นพระอรหันต์ ทรงเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า…)
“สฺวา” ตัดมาจาก “สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโม …” (พระธรรมอันพระผู้มีพระภาคตรัสไว้ดีแล้ว…)
“สุ” ตัดมาจาก “สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงฺโฆ …” (พระสงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาคปฏิบัติดีแล้ว…)
“อิสฺวาสุ” จึงเรียกกันว่า “หัวใจพระรัตนตรัย” บางท่านเรียกว่า “หัวใจอิติปิโส” โดยหมายถึงว่าบทเจริญคุณพระรัตนตรัยเต็มรูปคือทั้งหมดนั้นขึ้นต้นด้วยคำว่า “อิติปิ โส” จึงเรียกกันว่า “บทอิติปิโส” นักสวดมนต์ถ้าพูดว่า “ขึ้นอิติปิโส” ก็เป็นที่รู้กันว่าสวดบทเจริญคุณพระรัตนตรัยเต็มรูป
อย่างไรก็ตาม หัวใจสำคัญของการเจริญคุณพระรัตนตรัยก็คือ ต้องรู้คำเต็มหรือข้อความเต็ม พร้อมทั้งรู้ความหมายของคำหรือข้อความนั้นโดยตลอดด้วย แล้วฝึกจิตให้นึกเหนี่ยวเอาความหมายนั้นๆ มาเป็นอารมณ์
การเจริญคุณพระรัตนตรัยไม่ว่าจะแบบเต็มรูป หรือแบบสั้น แบบย่อ แบบหัวใจ เรียกได้เต็มปากว่าเป็นการเจริญพุทธานุสติ ธัมมานุสติ สังฆานุสติ เป็นการปฏิบัติธรรมตามหลัก “อนุสติ ๑๐” ถึง ๓ อนุสติ ล้วนแต่เป็นมหากุศล ไม่ต้องลงทุนด้วยทรัพย์สินเงินทอง คนรวยคนจนมีสิทธิ์เก็บเกี่ยวบุญนี้ได้เท่ากัน เพียงแต่รู้จักแบ่งเวลาและฝึกจิตให้คุ้น
และเมื่อทำจนคุ้นแล้ว คราวนี้ก็ไม่จำเป็นต้องแบ่งเวลา เพราะสามารถปฏิบัติได้ทุกเวลาทุกสถานที่ควบคู่ไปกับการปฏิบัติภารกิจในชีวิตประจำวันนั่นเลย
การปฏิบัติกิจแห่งพระศาสนาด้วยวิธีเช่นนี้ ไม่ต้องห่วงเรื่องการที่จะต้องควักกระเป๋า จะต้องสนับสนุนใครสำนักไหนให้เด่นให้ดังให้ยิ่งใหญ่ แต่เป็นการปฏิบัติเพื่อพัฒนาจิต-พัฒนาชีวิตของตนเองแท้ๆ ล้วนๆ
บางทีการปฏิบัติธรรมก็ทำได้ง่ายแสนง่าย ถ้าไม่เรื่องมาก ไม่มองข้าม และถ้ารู้วิธีที่ถูกต้อง
นาวาเอก ทองย้อย แสงสินชัย
๒๗ กรกฎาคม ๒๕๖๔
๑๗:๓๖
…………………………….
เรียนบาลีแบบใช้งานในชีวิตประจำวัน (๐๓๘)