มลทิน (บาลีวันละคำ 330)

มลทิน

(บาลีพันทาง)

“มล” อ่านว่า มะ-ละ- อ่านแบบไทยว่า มน แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งเป็นเหตุให้มัวหมอง” หมายถึง ความมัวหมอง, ความสกปรก, ความไม่บริสุทธิ์, สิ่งที่ไม่บริสุทธิ์, เหงื่อไคล, สนิม, ของโสโครก, โทษ

นักเรียนบาลีนิยมแปล “มล” ว่า “มลทิน”

ในภาษาไทย “มลทิน” มีความหมายอย่างเดียวกับ “มล” ของบาลี

“มลทิน” เป็นบาลีครึ่งเดียวคือ “มล” ส่วน “ทิน” แม้จะมีบาลีรูปนี้ อ่านแบบบาลีว่า ทิ-นะ อ่านแบบไทยว่า ทิน แปลว่า “วัน” แต่ในคำว่า “มลทิน” นี้ “ทิน” ไม่ใช่คำบาลีที่แปลว่า “วัน” เว้นแต่จะคิดสนุกๆ ว่า “มลทิน” แปลว่า “วันสกปรก” ที่รู้กันในหมู่สุภาพสตรีว่า “วันเบาๆ”

พจน.42 บอกว่า “มลทิน” มาจากคำเขมรว่า “มนฺทิล” ซึ่งน่าจะเขียนว่า “มนทิล” แต่เมื่อเขียน “มลทิน” จึงเป็นบาลีผสมเขมรแล้วออกมาเป็นไทย

คติปราชญ์ :

1 ไม่ทำมาหากิน เป็นมลทินของครอบครัว

2 ปล่อยเนื้อปล่อยตัว เป็นมลทินของเนื้อนวล

3 ไม่หมั่นทบทวน เป็นมลทินของหลักวิชา

4 เผอเรอนิทรา เป็นมลทินของเวรยาม

บาลีวันละคำ (330)

7-4-56

มล = อุจจาระ, คูถ, กรีษ (ศัพท์วิเคราะห์)

มลติ จลตีติ มลํ สิ่งที่เคลื่อนออกมา

มล ธาตุ ในความหมายว่าเคลื่อนที่ อ ปัจจัย

มล = มลทิน, สนิม

มลติ สงฺกิลิสฺสติ เอเตนาติ มลํ สิ่งเป็นเหตุให้มัวหมอง

มล ธาตุ ในความหมายว่ามัวหมอง อ ปัจจัย

มล นป.(พจนานุกรมศัพท์บาลี)

มลทิน, สนิม.

มล (บาลี-อังกฤษ)

สิ่งที่ไม่บริสุทธิ์, มลทิน, ความสกปรก, ของโสโครก

มล, มล-

 [มน, มนละ-] น. ความมัวหมอง, ความสกปรก, ความไม่บริสุทธิ์; สนิม, เหงื่อไคล.ว. มัวหมอง, สกปรก, ไม่บริสุทธิ์. (ป., ส.).

มลทิน

 [มนทิน] น. ความมัวหมอง, ความด่างพร้อย, ความไม่บริสุทธิ์. (ข. มนฺทิล).

ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย