วัชพืช (บาลีวันละคำ 366)

วัชพืช

(บาลีไทย)

อ่านว่า วัด-ชะ-พืด

“วัชพืช” ประกอบด้วยคำว่า วัช + พืช

“วัช” บาลีเป็น “วชฺช” (วัด-ชะ) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งอันบัณฑิตพึงละหรือต้องละ” (มีความหมายอย่างอื่นอีก)

“พืช” บาลีเป็น “พีช” (พี-ชะ) และ “วีช” (วี-ชะ) หมายถึงส่วนของสิ่งมีชีวิตที่ทำหน้าที่ขยายพันธุ์ คือ พันธุ์ไม้, หน่อ, เมล็ดพืช, เชื้อ, น้ำกาม, ไข่ (ดูเพิ่มเติมที่คำว่า “พืช”)

ควรทราบว่า “พีช-วีช” ในบาลีนั้น หมายถึงส่วนที่เป็นหน่อ เป็นเมล็ด เป็นเชื้อที่จะขยายพันธุ์ต่อไปเท่านั้น ไม่ได้หมายถึงลำต้นกิ่งก้านหรือตัวที่เติบโตแล้วจากหน่อหรือจากเชื้อนั้น

แต่ในภาษาไทยมักเข้าใจกันว่า  “พืช” คือพรรณไม้ที่งอกอยู่ตามที่ต่าง ๆ

วชฺช + พีช ใช้ในภาษาไทยว่า วัชพืช มีความหมายว่า พืชที่ควรละทิ้ง, พืชที่ควรกำจัด พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 บอกว่า “วัชพืช : พืชที่ไม่ต้องการ เช่นหญ้าคาในแปลงข้าว”

: ผู้รู้ท่านแบ่งคนเป็น 3 จำพวก คือ

1 คณโสภกะ เกิดมาทำให้โลกงาม เหมือนดอกไม้

2 คณปูรกะ เกิดมาทำให้โลกเต็ม เหมือนพืชทั่วไป

3 คณทูสกะ เกิดมาทำลายโลก เหมือนวัชพืช

—————-

(วิสาสะมาจากบางคำในความคิดเห็นของ Supachoke Thaiwongworakool – ขอบคุณไว้ ณ ที่นี้)

บาลีวันละคำ (366)

14-5-56

Supachoke Thaiwongworakool

พืชมงคล ยังไว้คุณประโยชน์ต่อมนุษยโลก แตยังมี วัชพืช ให้หมู่สัตว์ได้ประโยชน์..เป็นมนุษย์ อย่าพึง แย่งวัชพืช นะครับ

(ความคิดเห็น ในคำ “พืช” เมื่อ ๑๓ พ.ค.๕๖)

วัชพืช

 [วัดชะพืด] น. พืชที่ไม่ต้องการ เช่นหญ้าคาในแปลงข้าว. (ป. วชฺช + พีช).

วัช ๑

 (แบบ) น. วชะ, คอกสัตว์. (ป. วช).

วัช ๒, วัช-, วัชชะ ๑

 [วัดชะ-] น. สิ่งที่ควรละทิ้ง; โทษ, ความผิด. (ป. วชฺช; ส. วรฺชฺย, วรฺชฺช).

วัช ๓, วัชชะ ๒

น. การพูด, ถ้อยคํา.ว. ควรพูดติ, ควรกล่าวติ. (ป. วชฺช; ส. วทฺย).

วชฺช = โทษ, การละ (ศัพท์วิเคราะห์)

วชฺชิยเต วชฺเชตพฺพนฺติ วา วชฺชํ

สิ่งอันบัณฑิตพึงละหรือต้องละ

วชฺช ธาตุ ในความหมายว่าละ, เว้น อ ปัจจัย

วชฺช (บาลี-อังกฤษ)

๑ (นปุง., ณฺย ปัจจัย) สิ่งพึงเว้น, ความผิด, บาป

๒ (คุณ., นปุง.) (1) ควรกล่าว, (2) จะต้องทำให้มีเสียง

อวชฺช ต่ำต้อยหรือต่ำกว่า, น่าตำหนิ, เลว, น่าติเตียน

อนวชฺช ตำหนิไม่ได้, ปราศจากความผิด, ไม่มีโทษ

วชฺช ค.(พจนานุกรมศัพท์บาลี)

อันเขาพึงกล่าว, ควรพูดติ.

วชฺช นป.

โทษ, ความผิด; เครื่องดนตรี; สิ่งที่ควรเว้น.

อนวชฺช ค.(พจนานุกรมศัพท์บาลี)

เป็นกรรมไม่มีโทษ, ไม่เป็นโทษ

สาวชฺช ค.

น่าติเตียน, น่ากล่าวโทษ.