วัชพืช (บาลีวันละคำ 366)
วัชพืช
(บาลีไทย)
อ่านว่า วัด-ชะ-พืด
“วัชพืช” ประกอบด้วยคำว่า วัช + พืช
“วัช” บาลีเป็น “วชฺช” (วัด-ชะ) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งอันบัณฑิตพึงละหรือต้องละ” (มีความหมายอย่างอื่นอีก)
“พืช” บาลีเป็น “พีช” (พี-ชะ) และ “วีช” (วี-ชะ) หมายถึงส่วนของสิ่งมีชีวิตที่ทำหน้าที่ขยายพันธุ์ คือ พันธุ์ไม้, หน่อ, เมล็ดพืช, เชื้อ, น้ำกาม, ไข่ (ดูเพิ่มเติมที่คำว่า “พืช”)
ควรทราบว่า “พีช-วีช” ในบาลีนั้น หมายถึงส่วนที่เป็นหน่อ เป็นเมล็ด เป็นเชื้อที่จะขยายพันธุ์ต่อไปเท่านั้น ไม่ได้หมายถึงลำต้นกิ่งก้านหรือตัวที่เติบโตแล้วจากหน่อหรือจากเชื้อนั้น
แต่ในภาษาไทยมักเข้าใจกันว่า “พืช” คือพรรณไม้ที่งอกอยู่ตามที่ต่าง ๆ
วชฺช + พีช ใช้ในภาษาไทยว่า วัชพืช มีความหมายว่า พืชที่ควรละทิ้ง, พืชที่ควรกำจัด พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 บอกว่า “วัชพืช : พืชที่ไม่ต้องการ เช่นหญ้าคาในแปลงข้าว”
: ผู้รู้ท่านแบ่งคนเป็น 3 จำพวก คือ
1 คณโสภกะ เกิดมาทำให้โลกงาม เหมือนดอกไม้
2 คณปูรกะ เกิดมาทำให้โลกเต็ม เหมือนพืชทั่วไป
3 คณทูสกะ เกิดมาทำลายโลก เหมือนวัชพืช
—————-
(วิสาสะมาจากบางคำในความคิดเห็นของ Supachoke Thaiwongworakool – ขอบคุณไว้ ณ ที่นี้)
บาลีวันละคำ (366)
14-5-56
Supachoke Thaiwongworakool
พืชมงคล ยังไว้คุณประโยชน์ต่อมนุษยโลก แตยังมี วัชพืช ให้หมู่สัตว์ได้ประโยชน์..เป็นมนุษย์ อย่าพึง แย่งวัชพืช นะครับ
(ความคิดเห็น ในคำ “พืช” เมื่อ ๑๓ พ.ค.๕๖)
วัชพืช
[วัดชะพืด] น. พืชที่ไม่ต้องการ เช่นหญ้าคาในแปลงข้าว. (ป. วชฺช + พีช).
วัช ๑
(แบบ) น. วชะ, คอกสัตว์. (ป. วช).
วัช ๒, วัช-, วัชชะ ๑
[วัดชะ-] น. สิ่งที่ควรละทิ้ง; โทษ, ความผิด. (ป. วชฺช; ส. วรฺชฺย, วรฺชฺช).
วัช ๓, วัชชะ ๒
น. การพูด, ถ้อยคํา.ว. ควรพูดติ, ควรกล่าวติ. (ป. วชฺช; ส. วทฺย).
วชฺช = โทษ, การละ (ศัพท์วิเคราะห์)
วชฺชิยเต วชฺเชตพฺพนฺติ วา วชฺชํ
สิ่งอันบัณฑิตพึงละหรือต้องละ
วชฺช ธาตุ ในความหมายว่าละ, เว้น อ ปัจจัย
วชฺช (บาลี-อังกฤษ)
๑ (นปุง., ณฺย ปัจจัย) สิ่งพึงเว้น, ความผิด, บาป
๒ (คุณ., นปุง.) (1) ควรกล่าว, (2) จะต้องทำให้มีเสียง
อวชฺช ต่ำต้อยหรือต่ำกว่า, น่าตำหนิ, เลว, น่าติเตียน
อนวชฺช ตำหนิไม่ได้, ปราศจากความผิด, ไม่มีโทษ
วชฺช ค.(พจนานุกรมศัพท์บาลี)
อันเขาพึงกล่าว, ควรพูดติ.
วชฺช นป.
โทษ, ความผิด; เครื่องดนตรี; สิ่งที่ควรเว้น.
อนวชฺช ค.(พจนานุกรมศัพท์บาลี)
เป็นกรรมไม่มีโทษ, ไม่เป็นโทษ
สาวชฺช ค.
น่าติเตียน, น่ากล่าวโทษ.