อตัปปา (บาลีวันละคำ 3,526)

อตัปปา

รูปพรหมชั้นที่สิบสาม

อ่านว่า อะ-ตับ-ปา 

“อตัปปา” เขียนแบบบาลีเป็น “อตปฺปา” อ่านว่า อะ-ตับ-ปา รูปคำเดิมเป็น “อตปฺป” (อะ-ตับ-ปะ) รากศัพท์มาจาก น (คำนิบาต = ไม่, ไม่ใช่) + ตปฺ (ธาตุ = สะดุ้ง, กลัว) + อ (อะ) ปัจจัย, ซ้อน ปฺ ระหว่างธาตุกับปัจจัย (ตปฺ + ปฺ + อ), แปลง น เป็น อ 

: น + ตปฺ = นตปฺ + ปฺ + อ = นตปฺป > อตปฺป แปลตามศัพท์ว่า “ผู้ไม่สะดุ้งกลัวใครๆ” 

ในภาษาบาลี “อตปฺป” ใช้เป็นคุณศัพท์ขยายคำว่า “เทวา” (เทวดาทั้งหลาย) เปลี่ยนรูปเป็น “อตปฺปา” 

“อตปฺปา” ใช้ในภาษาไทยเป็น “อตัปปา” คำนี้ยังไม่ได้เก็บไว้ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554

อภิปรายขยายความ :

ในคัมภีร์ชั้นอรรถกถาลงมา ขยายความคำว่า “อตัปปา” ไว้ดังจะขอยกมาเสนอบางแห่ง ดังนี้ 

…………..

น  กญญฺจิ  สตฺตํ  ตปฺปนฺตีติ  อตปฺปา  ฯ

ชื่อว่า อตัปปา เพราะย่อมไม่สะดุ้งกลัวสัตว์ไรๆ

ที่มา: สัมโมหวิโนทนี อรรถกถาวิภังคปกรณ์ หน้า 836

…………..

ทุติยตลวาสิโน  เกนจิ  อตปฺปนฺตีติ  อตปฺปา  ฯ

พวกพรหมผู้อยู่ในชั้นที่ 2 ชื่อว่าอตัปปา เพราะไม่สะดุ้งกลัวอะไรๆ

ที่มา: อภิธัมมัตถวิภาวินี หน้า 159

…………..

“อตัปปา” เป็นชื่อของพรหมชั้นที่ 13 ในรูปาวจรภูมิซึ่งมีทั้งหมด 16 ชั้น 

“อตัปปา” เป็นพรหมที่อยู่ในชั้นที่เรียกว่า “สุทธาวาส” ซึ่งมี 5 จำพวก คือ อวิหาพรหม อตัปปาพรหม สุทัสสาพรหม สุทัสสีพรหม และอกนิฏฐพรหม 

อตัปปาพรหมเป็นพรหมชั้นที่ 2 ในชั้นสุทธาวาส มีอายุยืนยาว 2,000 กัป

…………..

ดูก่อนภราดา!

: ไม่กลัวใครเป็นวิสัยของนักเลง

: ไม่ทำบาปอกุศลเพราะกลัวเกรงเป็นวิสัยของบัณฑิต

#บาลีวันละคำ (3,526)

6-2-65 

…………………………………..

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย

…………………………………..