ภาระของคนเขียนกับภาระของคนอ่าน
ภาระของคนเขียนกับภาระของคนอ่าน
——————————-
ผมเขียนเรื่อง “ปัญหาเกี่ยวกับภาษาในคำสั่งเจ้าคณะจังหวัดฉะเชิงเทรา” ไปเมื่อวันก่อน (๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๔)
………………………………………….
https://www.facebook.com/tsangsinchai/posts/3702196529874057
………………………………………….
มีญาติมิตรเข้ามาแสดงความคิดเห็นกันเยอะ
ผมเข้าใจว่าผมเขียนไว้ชัดแล้วว่าผมสงสัยเรื่องอะไร แต่อาจจะยังมีญาติมิตรที่เข้าใจคลาดเคลื่อน เพราะฉะนั้นจึงขออนุญาตชี้แจงเล็กน้อย
เรื่องเกิดจากผมได้เห็นคำสั่งเจ้าคณะจังหวัดฉะเชิงเทรา เรื่อง แต่งตั้งผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสพระอารามหลวง อ่านแล้วเกิดความสงสัย ๒ ข้อ
ผมสงสัยเฉพาะในแง่ของภาษาเท่านั้น ไม่ได้ติดใจสงสัยในแง่อื่นๆ เช่นใครมีอำนาจหน้าที่แต่งตั้งใคร หรือใครอยากจะตั้งใครให้เป็นอะไรเป็นต้น
ข้อย้ำว่า-สงสัยเฉพาะเรื่องถ้อยคำภาษาที่ใช้ในคำสั่ง
………………………………….
๑ เป็นเหตุให้ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดโสธรวราราม วรวิหาร ว่างลง
………………………………….
ผมสงสัยว่า “ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส-ว่างลง” หรือว่า “ตำแหน่งเจ้าอาวาส-ว่างลง”
ถ้าใช้คำว่า “ตำแหน่งเจ้าอาวาส-ว่างลง”
ถามว่า ว่างจากอะไร
ตอบว่า ว่างจากผู้ดำรงตำแหน่ง
แต่ถ้าใช้คำว่า “ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส-ว่างลง”
ถามว่า ว่างจากอะไร
จะตอบอย่างไร?
ก็คงตอบว่า “ว่างจากตำแหน่งเจ้าอาวาส” พูดเต็มๆ ว่า “ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส-ว่างจากตำแหน่งเจ้าอาวาส” ซึ่งเป็นภาษาที่ฟังชอบกล
ถ้าจะไม่ให้ฟังชอบกล ก็ต้องแปลความหมายกันใหม่ คือคำว่า “ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส-ว่างลง” ต้องแปลว่า “ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสหายไปจากตำแหน่ง” หมายความว่า “ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสไม่มี”
ตำแหน่งเจ้าอาวาสยังคงมีอยู่ แต่ในกรณีที่ยังไม่มีผู้มาดำรงตำแหน่ง เราพูดกันว่า “ตำแหน่งว่าง”
คำว่า “ตำแหน่งว่าง” ไม่ได้แปลว่าตำแหน่งที่มีอยู่นั้นหายไป เช่นถูกยุบหรือถูกยกเลิก แต่หมายความว่า “ไม่มีผู้ดำรงตำแหน่ง”
เทียบให้เห็นชัดๆ –
เก้าอี้ตัวหนึ่งมีคนนั่งอยู่ ก็คือ “เก้าอี้ไม่ว่าง”
ต่อมาคนที่นั่งเก้าอี้นั้นลุกออกไป
ตอนนี้เก้าอี้ตัวนั้นไม่มีคนนั่ง ก็คือ “เก้าอี้ว่าง”
เราอาจพูดได้ ๒ แบบ
แบบหนึ่ง “ตอนนี้เก้าอี้ว่างแล้ว” = “ตำแหน่งเจ้าอาวาส-ว่างลง”
อีกแบบหนึ่ง “ตอนนี้คนนั่งเก้าอี้ว่างแล้ว” ซึ่งหมายความว่า “ตอนนี้คนนั่งเก้าอี้ไม่มีแล้ว” = “ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส-ว่างลง”
ผมแค่อยากได้ความรู้ว่า กรณีอย่างนี้ภาษาที่เป็นทางการเขาใช้แบบไหน
ในโพสต์นั้นผมเขียนไว้ชัดๆ แล้วว่า “ขอแรงผู้รู้หลักภาษาไทยช่วยวินิจฉัยครับ”
………………………………….
๒ พระเทพรัตนมุนี ฉายา สุรชโย
………………………………….
ผมสงสัยว่า เวลาออกนามพระราชาคณะในที่ทั่วไป แม้แต่ในราชกิจจานุเบกษา ก็ออกแต่นามสมณศักดิ์ เช่น
… มีพระบรมราชโองการโปรดพระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์ พระราชปริยัติกวี เป็น พระเทพวัชรบัณฑิต … (ประกาศพระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์ ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๘ ตอนที่ ๒ ข ๒๗ มกราคม ๒๕๖๔)
ออกนามสมณศักดิ์แต่เพียง “พระราชปริยัติกวี” ไม่ได้ออกนามว่า “พระราชปริยัติกวี ฉายา สมฺมาปญฺโญ”
กรณีออกนามพระราชาคณะ ผมเข้าใจว่า เมื่อออกนามสมณศักดิ์ก็เป็นอันสมบูรณ์แล้วว่าหมายถึงบุคคลใด ไม่ต้องมีคำขยายใดๆ อีก ถ้ามีคำขยายก็ควรมีโดยหลักเกณฑ์ เช่นบอกชื่อเดิม ฉายา วิทยฐานะ เป็นการยืนยันตัวบุคคลให้หนักแน่นเข้าไปอีกชั้นหนึ่ง เพราะนามสมณศักดิ์นั้นอาจเคยเป็นของ “บุคคลอื่น” มาก่อน จึงต้องมีคำขยายยืนยันตัวบุคคลเพื่อป้องกันความเข้าใจคลาดเคลื่อน อย่างนี้เป็นต้น คณะสงฆ์มีหลักเกณฑ์เช่นว่านี้อยู่หรือไม่
แต่ในคำสั่งนั้นออกนามว่า “พระเทพรัตนมุนี ฉายา สุรชโย” จึงสงสัยว่าท่านมีกฎเกณฑ์หรือแบบฟอร์มกำหนดไว้เช่นนั้น หรือเป็นเพียง “สำนวนของผู้ร่างคำสั่ง” หมายความจะใส่เฉพาะฉายาแบบนี้ก็ได้ จะใส่ชื่อเดิมด้วยก็ได้ จะไม่ใส่อะไรเลยบอกเฉพาะนามสมณศักดิ์เฉยๆ ก็ได้ ทั้งนี้แล้วแต่ผู้ร่างคำสั่งจะเห็นสมควร เป็นเช่นนี้ใช่ไหม สงสัยตรงนี้
ผมแค่อยากได้ความรู้ว่า กรณีอย่างนี้คณะสงฆ์มีระเบียบการออกนามสมณศักดิ์ไว้อย่างไรหรือไม่
ในโพสต์นั้นผมเขียนไว้ชัดๆ แล้วว่า “ขอแรงผู้รู้ระเบียบคณะสงฆ์ช่วยวินิจฉัยครับ”
————-
ผมไม่ทราบว่าคนสมัยนี้เขามีหลักเกณฑ์ในการอ่านหนังสือกันอย่างไรบ้างหรือไม่ แต่รู้สึกว่าชักจะสื่อสารกันยากขึ้นเรื่อยๆ
เขียนไปด้วยเจตนาอย่างหนึ่ง
อ่านออกมาเป็นอีกอย่างหนึ่ง
นึกถึงคำของผู้รู้ที่ว่าไว้เป็นทำนองว่า-เวลาพูดอะไร อย่าโทษคนฟังว่าเขาฟังไม่รู้เรื่อง แต่จงโทษตัวเราคนพูดว่าทำไมไม่พูดให้เขาฟังรู้เรื่อง
เป็นภาระของคนเขียนที่จะต้องเขียนให้คนอ่านเข้าใจ?
ไม่ใช่ภาระของคนอ่านที่จะต้องอ่านที่เขาเขียนให้เข้าใจ?
หรือว่าเป็นภาระของทั้งสองฝ่ายที่จะต้องพยายามเข้าใจซึ่งกันและกัน?
นาวาเอก ทองย้อย แสงสินชัย
๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๔
๑๐:๕๕
…………………………….
…………………………….