ศศิธร (บาลีวันละคำ 4,380)
ศศิธร
หญ้าปากคอกอีกคำหนึ่ง
อ่านว่า สะ-สิ-ทอน
ประกอบด้วยคำว่า ศศิ + ธร
(๑) “ศศิ”
บาลีเป็น “สสี” อ่านว่า สะ-สี (บาลีเป็น “สสิ” ก็มี) รากศัพท์มาจาก สส + อี ปัจจัย
(ก) “สส” อ่านว่า สะ-สะ รากศัพท์มาจาก สส (ธาตุ = กระโดดไป + อ (อะ) ปัจจัย
: สสฺ + อ = สส แปลตามศัพท์ว่า “สัตว์ที่กระโดดไป” หมายถึง กระต่าย (a hare, rabbit)
(ข) สส + อี ปัจจัย
: สส + อี = สสี แปลตามศัพท์ว่า “มีรูปกระต่าย” หมายถึง ดวงจันทร์ (the moon)
บาลี “สสี” สันสกฤตเป็น “ศศิ” และ “ศศี” ในภาษาไทยพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ศศิ ๑, ศศิน, ศศี : (คำนาม) “ซึ่งมีกระต่าย” คือ ดวงจันทร์. (ส.).”
(๒) “ธร”
บาลีอ่านว่า ทะ-ระ รากศัพท์มาจาก ธรฺ (ธาตุ = ทรงไว้) + อ (อะ) ปัจจัย
: ธรฺ + อ = ธร แปลตามศัพท์ว่า “ผู้ทรงไว้” หมายถึง รองรับ, สวม, เก็บ; จำไว้ในใจ, ท่องจำ (bearing, wearing, keeping; holding in mind, knowing by heart)
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ธร : (คำนาม) การยึดไว้, การถือไว้, การทรงไว้, การมีไว้; ผู้รักษาไว้, ผู้ทรงไว้, มักใช้เป็นส่วนท้ายของสมาส เช่น วิชาธร วินัยธร. (ป.; ส.).”
สสี + ธร = สสีธร (สะ-สี-ทะ-ระ) แปลว่า “ผู้ทรงไว้กระต่าย” หมายถึง ดวงจันทร์
“สสีธร” ภาษาไทยใช้อิงสันสกฤตเป็น “ศศิธร”
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ศศิธร : (คำนาม) ดวงจันทร์. (ส. ว่า พระอิศวรผู้มีพระจันทร์เป็นปิ่น).
…………..
ดูก่อนภราดา!
เมื่อเป็นเด็ก เราเชื่อว่าในดวงจันทร์มีกระต่าย
เมื่อเป็นผู้ใหญ่ เรารู้ความจริงว่ากระต่ายไม่มีในดวงจันทร์
ความจริงบางอย่างไม่ตรงกับความเชื่อ
ความเชื่อบางอย่างก็ไม่ตรงกับความจริง
: จงปรับความเชื่อให้ตรงกับความจริง
: อย่าเกณฑ์ความจริงให้ตรงกับความเชื่อ
#บาลีวันละคำ (4,380)
9-6-67
…………………………….
…………………………….