magic คือ มายิก (บาลีวันละคำ 4,400)

magic คือ มายิก 

ผู้เขียนบาลีวันละคำเห็นคำอังกฤษว่า magic ทีไร เป็นต้องนึกเป็นคำบาลีว่า “มายิก” ทุกทีไป

พจนานุกรม สอ เสถบุตร แปล magic เป็นไทยดังนี้:

1. เวทมนตร์คาถา, ของวิเศษ, วิเศษ, อำนาจวิเศษ, อาถรรพณ์ 

2. งดงามจนทำให้หลงใหล 

3. น่าอัศจรรย์

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล magic เป็นบาลีดังนี้: 

(1) māyā มายา (มา-ยา) = กลลวง

(2) indajāla อินฺทชาล (อิน-ทะ-ชา-ละ) = ข่ายพระอินทร์

เป็นอันว่า magic บาลีเป็น “มายา”

“มายา” ในภาษาบาลีรากศัพท์มาจาก –

(1) มย (อสูร) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, ยืดเสียง อะ ที่ ม-(ย) เป็น อา (มย > มาย) + อา ปัจจัยเครื่องหมายอิตถีลิงค์

: มย + ณ = มยณ > มย > มาย + อา = มายา แปลตามศัพท์ว่า “กลลวงของอสูร (ที่ใช้เพื่อลวงเทวดา)”

ความหมายนี้สืบเนื่องมาจากตำนาน “เทวาสุรสงคราม” (การรบระหว่างเทวดากับอสูร) ซึ่งพวกอสูรใช้เล่ห์กลต่าง ๆ เพื่อจะเอาชนะเทวดา

เผ่าพวกอสูร มีคำเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “มย” (มะ-ยะ) กลลวงของอสูรจึงมีชื่อเรียกว่า “มายา” 

(2) มา (ธาตุ = กะ, ประมาณ) + ย ปัจจัย + อา ปัจจัยเครื่องหมายอิตถีลิงค์

: มา + ย = มาย + อา = มายา แปลตามศัพท์ว่า “อาการที่เทียบความดีของตนกับความดีเยี่ยมอื่น” หมายความว่า เอาความดีของตนซึ่งมีเล็กน้อยหรือไม่มีเลยไปแสดงอาการให้เข้าใจว่ามีความดีมาก = ลวงเขาให้เข้าใจผิด

“มายา” ในบาลีใช้ในความหมายดังนี้: 

(1) รูปลวง, การล่อลวง, การหลอกลวง, การโกง, การหน้าไหว้หลังหลอก (deceptive appearance, fraud, deceit, hypocrisy)

(2) สูตรลึกลับ, กลวิเศษ, มายา, เล่ห์กระเท่ห์ (mystic formula, magic, trick)

(3) การตบตา, การเล่นกล (jugglery, conjuring)

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“มายา : (คำนาม) มารยา, การลวง, การแสร้งทํา, เล่ห์กล. (ป., ส.).”

ขยายความ :

โปรดสังเกตคำแปล “มายา” เป็นอังกฤษคำหนึ่ง คือ magic 

magic กับ มายา เป็นคำเดียวกัน (ภาษาบาลีกับภาษาอังกฤษอยู่ในตระกูลเดียวกัน)

ถ้าถอดรูปคำ ก็จะเห็นได้ชัดขึ้น:

ma = มา 

gic = ยิก 

magic = มายิก 

อาจอธิบายรากศัพท์ได้ว่า มายา + อิก ปัจจัย, ลบสระหลัง คือ อา ที่ (มา)-ยา (มายา > มาย) 

“อิก” (อิ-กะ) เป็นปัจจัยในตัทธิตชนิดที่เรียกว่า “ตทัสสัตถิตัทธิต” (ตะ-ทัด-สัด-ถิ-ตัด-ทิด) ตัทธิตชนิดนี้ใช้ปัจจัยแทนคำว่า “อตฺถิ” (อัด-ถิ) ซึ่งแปลว่า “มีอยู่” มีปัจจัยหลายตัว หนึ่งในจำนวนนั้นคือ “อิก” ปัจจัย

: มายา > มาย + อิก = มายิก (มา-ยิ-กะ)

ประกอบความตามสูตรรูปวิเคราะห์ว่า –

: มายา  อสฺส  อตฺถีติ  มายิโก แปลว่า “มายาของบุคคลนั้นมีอยู่ เหตุนั้น เขาจึงชื่อว่า มายิโก = ผู้มีมายา”

แต่เมื่อตรวจดูในคัมภีร์แล้ว ไม่พบศัพท์ว่า “มายิโก” หรือ “มายิก” 

เป็นอันว่า “มายิก” แม้ตามหลักภาษาจะมีได้ แต่ศัพท์นี้ก็ไม่มีใช้ในคัมภีร์

ศัพท์บาลีที่มีใช้ในคัมภีร์ และมีความหมายอย่างเดียวกับ magic คือ “มายาวี” (มา-ยา-วี) รากศัพท์คือ มายา + วี ปัจจัยในตทัสสัตถิตัทธิตเช่นเดียวกัน

: มายา + วี = มายาวี 

ประกอบความตามสูตรรูปวิเคราะห์ว่า –

: มายา  อสฺส  อตฺถีติ  มายาวี แปลว่า “มายาของบุคคลนั้นมีอยู่ เหตุนั้น เขาจึงชื่อว่า มายาวี = ผู้มีมายา”

สรุปความตามความเห็นของผู้เขียนบาลีวันละคำว่า magic ในภาษาอังกฤษ ถ้าถอดรูปเป็นคำบาลีก็คือ “มายิก” 

“มายิก” อ่านว่า มา-ยิ-กะ แปลว่า “คนมีมายา” หรือ “คนมีเล่ห์กล”

เวลาเห็นคำอังกฤษ คิดเป็นคำบาลีไปด้วย ก็สนุกดี

…………..

ดูก่อนภราดา!

: หลอกคนชาติอื่นเพื่อประโยชน์ของชาติตัวเอง = ดี

: หลอกคนในชาติเพื่อประโยชน์ของตัวเองและพวกพ้อง = เลว

#บาลีวันละคำ (4,400)

29-6-67 

…………………………….

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย

…………………………….