บาลีวันละคำ

เทวสุคนธ์ (บาลีวันละคำ 4,416)

เทวสุคนธ์

อีกคำหนึ่งที่อ่านผิดร้อยทั้งร้อย

อ่านว่า ทะ-เว-สุ-คน

ประกอบด้วยคำว่า เทว + สุคนธ์ 

(๑) “เทว” 

คำนี้บาลีเป็น “เทฺว” มีจุดใต้ ทฺ ซึ่งบังคับให้ ทฺ กับ ว ต้องออกเสียงควบกัน อ่านแบบบาลีออกเสียงเหมือนคำว่า ทวย หรือ ทัว-เอ ลองพูดคำไทยว่า “ทวย” หรือออกเสียงคำว่า ทัว-เอ นั่นคือเสียงที่ใกล้เคียงที่สุดของคำว่า “เทฺว

บาลี “เทฺว” (มีจุดใต้ ทฺ) อ่านแบบภาษาไทยตามสะดวกปากว่า ทะ-เว 

และโปรดเข้าใจไว้ว่า คำนี้ ภาษาไทยสะกดเป็น “เทว” (ไม่มีจุดใต้ ทฺ)ไม่ได้อ่าน เท-วะ ที่แปลว่า เทวดา อย่างที่ตามองเห็น แต่อ่านว่า ทะ-เว แปลว่า สอง

เทฺว” เป็นศัพท์สังขยา คือคำนับจำนวน แปลว่า “สอง” (จำนวน 2)

(๒) “สุคนธ์

เขียนแบบบาลีเป็น “สุคนฺธ” อ่านว่า สุ-คัน-ทะ แยกศัพท์เป็น สุ + คนฺธ

(ก) “สุ” ในภาษาบาลีเป็นคำจำพวก “อุปสรรค” นักเรียนบาลีในไทยท่องจำคำแปลได้ตั้งแต่ชั้นไวยากรณ์ว่า “สุ : ดี, งาม, ง่าย

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แสดงความหมายของ “สุ-” ไว้ว่า well, happily, thorough (ดี, อย่างมีสุข, ทั่วถึง)

(ข) “คนฺธ” อ่านว่า คัน-ทะ รากศัพท์มาจาก –

(1) คมฺ (ธาตุ = ไป, ถึง, เป็นไป) + ปัจจัย, แปลง คมฺ เป็น คนฺธ, ลบ

: คมฺ + = คมก > คนฺธก > คนฺธ แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่ไปในที่นั้น ๆ ได้ด้วยลม” “สิ่งอันลมพัดพาไป

(2) คนฺธฺ (ธาตุ = ประกาศ, ตัด) + (อะ) ปัจจัย

: คนฺธ + = คนฺธ แปลตามศัพท์ว่า (1) “สิ่งที่ประกาศฐานะของตน” (2) “สิ่งที่ตัดความเหม็นด้วยความหอม ตัดความหอมด้วยความเหม็น

คนฺธคันธ-” หมายถึง กลิ่น, ของหอม (smell, perfume) 

สุ + คนฺธ = สุคนฺธ (สุ-คัน-ทะ) แปลว่า “กลิ่นดี” คือ กลิ่นหอม

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า – 

สุคนธ-, สุคนธ์, สุคันธ์ : (คำนาม) กลิ่นหอม; เครื่องหอม เช่น น้ำอบ น้ำปรุง น้ำร่ำ น้ำหอม, ราชาศัพท์ใช้ว่า เครื่องพระสุคนธ์. (ป., ส.).”

เทฺว + สุคนฺธ = เทฺวสุคนฺธ (ทะ-เว-สุ-คัน-ทะ) แปลว่า “กลิ่นหอมสองอย่าง

ที่แสดงการประสมคำเช่นนี้เป็นการแสดงตามรูปศัพท์ ยังไม่พบว่ามีรูปศัพท์เช่นนี้ใช้ในคัมภีร์บาลี

เทฺวสุคนฺธ” ใช้ในภาษาไทยเป็น “เทวสุคนธ์” พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า – 

เทวสุคนธ์ : (คำนาม) กลิ่นหอม ๒ อย่าง คือ กลิ่นที่เกิดจากรากบุนนาคและรากมะซาง.”

ขยายความ :

คำว่า “เทวสุคนธ์” พจนานุกรมฯ ไม่ได้บอกคำอ่านไว้ จึงเป็นที่คาดหมายได้ว่า คนที่เห็นคำนี้ร้อยทั้งร้อยจะต้องอ่านว่า เท-วะ-สุ-คน คืออ่านคำว่า “เทว” ว่า เท-วะ- ทั้งนี้เพราะเราคุ้นกับคำว่า “เทว” ที่หมายถึง เทวดา มากกว่า “เทว” ที่แปลว่า “สอง”

การที่พจนานุกรมฯ ไม่ได้บอกคำอ่านไว้ อาจเป็นเพราะพจนานุกรมฯ เก็บแม่คำของคำนี้ไว้ข้างต้นและบอกคำอ่านไว้แล้ว คือเก็บคำว่า “เทว” ไว้ 2 คำ ดังนี้ –

(1) เทว– ๑ [เทวะ-] : (คำแบบ) (คำนาม) เทวดา, มักใช้ประกอบหน้าศัพท์อื่น. (ป., ส.).

(2) เทว– ๒ [ทะเว-] : (คำแบบ) (คำนาม) สอง, มักใช้ประกอบหน้าศัพท์อื่น. (ป. เทฺว).

จะเห็นได้ว่า เขียนเหมือนกันทั้ง 2 คำ แต่บอกคำอ่านต่างกัน

เทว– ๑ อ่านว่า เท-วะ-

เทว– ๒ อ่านว่า ทะ-เว-

ขีด – ท้ายคำ บอกให้รู้ว่า ใช้รูปคำเช่นนี้เมื่อมีคำอื่นมาสมาสข้างท้าย

ปัญหาที่เกิดขึ้นก็คือ เมื่อไปเห็นคำที่มีคำอื่นมาสมาสข้างท้ายและไม่ได้บอกคำอ่านไว้ คนอ่านจะรู้ได้อย่างไรว่า คำไหนอ่านว่า เท-วะ- คำไหนอ่านว่า ทะ-เว- ?

ในภาษาไทย “ทฺวิ” แปลงรูปเป็น “เทว” อ่านว่า ทะ-เว ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 นอกจากคำว่า “เทวสุคนธ์” แล้ว พบคำต่อไปนี้ –

…………..

(1) เทวตรีคันธา [ทะเวตฺรี-] : (คำนาม) พิกัดตัวยาประเภทหนึ่งในตำรายาไทย จำกัดจำนวนตัวยาอันมีกลิ่นหอม ๒ ชนิด ชนิดละ ๓ อย่าง คือ ดอกบุนนาค แก่นบุนนาค รากบุนนาค กับ ดอกมะซาง แก่นมะซาง รากมะซาง.

(2) เทวภาวะ

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 บอกไว้ดังนี้ –

เทวภาวะ : (คำนาม) ความเป็น ๒, ความเป็นคู่; พยัญชนะที่ซ้อนกัน ๒ ตัว; ใช้ เทวภาพ ก็ได้.”

ต่อมา พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 ปรับแก้คำนิยามเป็นดังนี้ –

เทวภาวะ : (คำนาม) ความเป็นคู่, ความเป็น ๒, สภาพที่เป็น ๒ คือ ความลังเลสงสัย, เขียนเป็น เทวภาพ ก็มี เช่น ทวีพิชทวีธารทรง สุรยเสพย ไส้แฮ เทวภาพเทวหกพ้น แว่นไว (ยวนพ่าย).” 

(3) เทววาจิกสรณคมน์ [ทะเววาจิกะสะระนะคม] : (คำนาม) การเปล่งวาจาถึงรัตนะ ๒ คือ พระพุทธเจ้าและพระธรรมว่าเป็นที่พึ่งที่ระลึก เพราะเวลานั้นยังไม่มีพระสงฆ์ เป็นสรณคมน์ที่ตปุสสะและภัลลิกะกล่าวหลังจากที่ได้ถวายข้าวสัตตุก้อนสัตตุผงแด่พระพุทธเจ้าในสัปดาห์ที่ ๔ หลังจากตรัสรู้.

…………..

คำว่า “เทวตรีคันธา” และ “เทววาจิกสรณคมน์” บอกคำอ่านไว้ด้วย แต่ “เทวภาวะ” และ “เทวสุคนธ์” ไม่ได้บอกคำอ่านไว้

เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาการอ่านผิด ผู้เขียนบาลีวันละคำขอเสนอให้เปลี่ยนแปลงวิธีสะกดคำ นั่นคือ –

เทว-” ที่หมายถึง เทวดา อ่านว่า เท-วะ- คงสะกดตามเดิมแบบนี้

เทว-” ที่หมายถึง จำนวนสอง อ่านว่า ทะ-เว- ให้สะกดเป็น “ทเว” โดยยอมเสียหลักอักขรวิธีในการสะกดไปบ้าง (ท กับ ว ในคำนี้เป็นอักษรควบ แยกสระไม่ได้) เพื่อไม่ให้อ่านผิด

ขอให้เทียบกับคำว่า “ทวิ” หรือ “ทวี กับ ก็เป็นอักษรควบเช่นเดียวกัน แต่รูปสระ อิ หรือสระ อี ก็อยู่บนอักษร ตัวเดียว มองไม่เห็นว่าควบไปถึงอักษร ด้วย เรายังใช้กันได้ 

ทเว” สระ เอ ควบอักษร ตัวเดียว ไม่ได้ควบอักษร ด้วย ก็ไม่น่าจะเสียหายแต่ประการใด แต่ประโยชน์ที่สำคัญคือ สะกดเป็น “ทเว” ช่วยให้อ่านถูกต้องแน่นอน

เทวตรีคันธา” สะกดเป็น “ทเวตรีคันธา

เทววาจิกสรณคมน์” สะกดเป็น “ทเววาจิกสรณคมน์

เทวภาวะ” สะกดเป็น “ทเวภาวะ

เทวสุคนธ์” สะกดเป็น “ทเวสุคนธ์

ท่านผู้ใดเห็นด้วย กรุณายกมือ!!

…………..

ดูก่อนภราดา!

: อ่านคำผิด อาจเสีย‘ตังค์

: อ่านคนผิด อาจเสียตัว

#บาลีวันละคำ (4,416)

15-7-67

…………………………….

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย

…………………………….

ใส่ความเห็น

อีเมลของคุณจะไม่แสดงให้คนอื่นเห็น ช่องข้อมูลจำเป็นถูกทำเครื่องหมาย *