เกม (บาลีวันละคำ 4,314)

เกม

บาลีว่าอย่างไร

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 เก็บคำว่า “เกม” ไว้ 2 คำ บอกไว้ดังนี้ – 

(1) เกม ๑ : (คำนาม) การแข่งขันที่มีกติกากำหนด เช่น เกมกีฬา, การเล่นเพื่อความสนุก เช่น เกมคอมพิวเตอร์, การแสดงเพื่อสาธิตกิจกรรม เช่น เกมการบริหาร, โดยปริยายหมายถึงการแสดงที่ใช้กลวิธีหรือเล่ห์เหลี่ยมเพื่อหักล้างกัน เช่น เกมการเมือง, ลักษณนามเรียกการแข่งขันหรือการเล่นที่จบลงด้วยการแพ้ชนะกันครั้งหนึ่ง ๆ เช่น เล่นแบดมินตัน ๓ เกม. (อ. game).

(2) เกม ๒ : (ภาษาปาก) (คำกริยา) สิ้นสุด, จบ, เช่น เรื่องนี้เกมไปนานแล้ว. (อ. game).

ขยายความ :

คำว่า “เกม” มาจากคำอังกฤษว่า game 

พจนานุกรม สอ เสถบุตร แปลคำว่า game เป็นไทยดังนี้ –

1. การเล่นกีฬาพักหนึ่ง ตาหนึ่ง หลุมหนึ่ง มีกำหนดต่าง ๆ กัน เช่น ไพ่บริดจ์ แต้มร้อย เทนนิส แต้มห้าสิบ, เกม, แต้มนับตามจำนวนเกม, กีฬา, การเล่น 

2. เล่นการพนัน, การละเล่นเสี่ยงโชค 

3. การสนุกสนาน, เครื่องสนุก 

4. การใด ๆ ที่เปรียบเท่ากับกีฬา เช่น การลักขโมย การค้าทาส การค้าประเวณี 

5. อุบายกล 

6. เต็มใจเล่น, เต็มใจ, ยินดี 

7. อย่างนักกีฬา, อย่างนักเลง, กล้าได้กล้าเสีย 

8. สัตว์ที่ล่า ถ้าเป็นตัวใหญ่ เช่น เสือ ช้างเรียกว่า big game ถ้าเป็นตัวเล็กเช่น นกเรียกว่า small game, สัตว์ป่า, เนื้อสัตว์ป่า 

9. (นก) ชนิดที่นิยมยิงเพื่อเอามารับประทาน, (ปลา) ชนิดที่นิยมตกเพื่อเอามารับประทาน

…………..

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปลคำว่า game เป็นบาลีดังนี้ –

(ก) เป็นคำนาม :

(1) kīḷā กีฬา (กี-ลา) = การเล่นเพื่อเอาแพ้ชนะ

(2) keḷi เกฬิ (เก-ลิ) = การเล่นเพื่อความสนุกสนาน

(3) pasu ปสุ (ปะ-สุ) = สัตว์ที่เลี้ยงไว้เพื่อฆ่า

(4) vadhitabba-pāṇigaṇa วธิตพฺพ–ปาณิคณ (วะ-ทิ-ตับ-พะ-ปา-นิ-คะ-นะ) = ฝูงสัตว์ที่ควรล่า

(5) migava มิคว (มิ-คะ-วะ) = การล่าสัตว์

(ข) เป็นคำกริยา :

(1) kīḷati กีฬติ (กี-ละ-ติ) = ย่อมเล่น (เล่นอย่างชาวโลก)

(2) dibbati ทิพฺพติ (ทิบ-พะ-ติ) = ย่อมเล่น (เล่นอย่างชาวสวรรค์)

แถม game cock ให้อีกคำหนึ่ง 

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล game cock เป็นบาลีว่า: 

yuddhakukkuṭa ยุทฺธกุกฺกุฏ (ยุด-ทะ-กุก-กุ-ตะ) = ไก่ชน

คำเตือน :

1. คำว่า “เกม” เจอที่ไหนที่นั่นจะต้องมีคนเขียนเป็น “เกมส์” มี ส์ ด้วยเสมอ ไม่ทราบว่าไปได้แบบแผนหรือแรงบันดาลใจมาจากไหน

เวลาเขียนคำนี้กรุณาอย่าไปนึกถึงคำฝรั่งที่เขียนว่า games แล้วก็เอาถ่ายเป็นอักษรไทยเป็น เกมส์

โปรดนึกถึงพจนานุกรมฯ ซึ่งสะกดคำนี้เป็น “เกม” เกลี้ยง ๆ แบบนี้เท่านั้น ไม่ต้องมีตัวอะไรตามหลัง

2. คำว่า “กีฬา” (กี- สระ อี) นี่ก็อีกคำหนึ่ง เจอที่ไหนที่นั่นจะต้องมีคนเขียนเป็น “กิฬา” (กิ- สระ อิ) เสมอ ไม่ทราบว่าไปได้แบบแผนหรือแรงบันดาลใจมาจากไหนอีกเหมือนกัน แปลกแท้ ๆ

“กีฬา” กี- สระ อี เสียงยาว

ไม่ใช่ กิ- สระ อิ เสียงสั้น

ขอแนะนำเคล็ดว่า เวลาเขียนคำว่า “กีฬา” ให้นึกถึง-เล่นสกี (ski) จะนึกตลก ๆ ว่า เล่นสกีฬา ก็ได้ กี– สระ อี แบบนั้นแหละ

…………..

ดูก่อนภราดา!

: อาหารที่เรากิน 

ไม่ใช่เพียงเพื่อเลี้ยงร่างกายไม่ให้ตายอย่างเดียว

แต่ต้องอร่อยและสะอาดด้วย

: ภาษาที่เราใช้

ไม่ใช่เพียงแค่สื่อสารให้เข้าใจกันอย่างเดียว

แต่ต้องงดงามและถูกต้องด้วย

#บาลีวันละคำ (4,314)

4-4-67 

…………………………….

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย

…………………………….