กเฬวราก (บาลีวันละคำ 4,327)
กเฬวราก
มีรากมาจากไหน
อ่านว่า กะ-เล-วะ-ราก
คำนี้คนเก่า ๆ พูดกันบ่อย แต่คนรุ่นใหม่ที่มีบุคลิก “มุ่งไปข้างหน้า ไม่เห็นคุณค่าของข้างหลัง” น่าจะไม่พูดกันแล้ว เพราะไม่รู้และไม่แน่ใจว่ามีความหมายว่าอย่างไร ที่ไม่รู้ก็เพราะไม่นิยมศึกษาสังเกตคำเก่า ๆ
เท่าที่ฟังมา มักจะใช้คำนี้เรียกคนที่ประพฤติตัวชั่วช้าเลวทรามทำความเดือดร้อนให้ใคร ๆ อยู่เสมอว่า “ไอ้พวกกะเลวะราด” เป็นเหมือนคำด่าชนิดหนึ่ง
ที่เขียนว่า “กะเลวะราด” นี้ เป็นเพียงรูปคำหนึ่ง เขียนตามเสียงที่ได้ยินพูด อาจเป็นคำอื่น ๆ ได้อีก สุดแต่จะได้ยินหรือเข้าใจกันไปต่าง ๆ เช่น กะเลวกะราด กะเลกะลาด กะเลวกะราก กะเลวกะลาก
ส่วนมากพูดได้ แต่ถ้าให้เขียนก็มักจะสะกดลักลั่นกันไปต่าง ๆ สรุปว่า พูดก็ไม่ตรงกัน เขียนก็ไม่ตรงกัน
“กเฬวราก” บาลีเป็น “กเฬวร” (-เฬ- ฬ จุฬา) แต่โปรดทราบว่า คำนี้บาลีเป็น “กเลวร” (-เล- ล ลิง) ก็มี
สรุปว่า บาลีมีทั้ง 2 รูป : “กเลวร” + “กเฬวร”
“กเลวร” (-เล- ล ลิง) อ่านว่า กะ-เล-วะ-ระ, รากศัพท์มาจาก กเล ( = จิต) + วรฺ (ธาตุ = ระวัง, ป้องกัน) + อ (อะ) ปัจจัย
: กเล + วร = กเลวรฺ + อ = กเลวร แปลตามศัพท์ว่า “ร่างที่ป้องกันที่จิต” ( = ศูนย์กลางที่ทำให้ร่างดำรงอยู่ได้คือจิต) หมายถึง “ร่างกาย”
“กเลวร” แปลง ล เป็น ฬ ได้รูปเป็น “กเฬวร”
“กเลวร” (กเฬวร) ใช้ในความหมาย 3 อย่าง คือ –
(1) ร่างกาย (the body)
(2) ร่างที่ตายแล้ว, ซากศพ (a dead body, corpse, carcass)
(3) ขั้นบันได (the step in a flight of stairs)
อย่างไรก็ตาม ความหมายที่ใช้บ่อยจนถือได้ว่าเป็นความหมายหลัก คือ ร่างที่ตายแล้ว หรือซากศพ
บาลี “กเลวร” ในภาษาไทยใช้เป็น “กเลวระ” (อ่านว่า กะ-เล-วะ-ระ) พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“กเลวระ : (คำแบบ) (คำนาม) ซากศพ เช่น ถึงกระนั้นก็จะพบพานซึ่งกเลวระร่าง มิเลือดก็เนื้อจะเหลืออยู่บ้างสักสิ่งอัน (ม. ร่ายยาว มัทรี), บางทีใช้ว่า กเฬวราก หรือ กเฬวรากซากศพ ก็มี. (ป., ส.).”
แล้ว “กเฬวราก” มาอย่างไร?
“กเลวร” (กเฬวร) เราลากเสียงเป็น “กเลวราก” (กเฬวราก) เพื่อให้คล้องจองกับ “ซากศพ” เวลาพูดควบกันจึงเป็น “กเลวรากซากศพ” (กเฬวรากซากศพ)
ซากศพเป็นที่น่ารังเกียจฉันใด คนเกะกะระรานทำให้ชาวบ้านเดือดร้อนก็น่ารังเกียจฉันนั้น จึงเป็นที่มาของคำเรียกคนชนิดนั้นว่า “กเลวรากซากศพ” (กเฬวรากซากศพ)
ต่อมาคำว่า “ซากศพ” หายไป เหลือแต่ “กเฬวราก”
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“กเฬวราก : (คำที่ใช้ในบทกลอน) (คำนาม) ซากศพ, บางทีใช้เข้าคู่กันเป็น กเฬวรากซากศพ, เขียนเป็น กเฬวราก์ ก็มี เช่น เผากเฬวราก์ผู้อนาถ (มาลัยคำหลวง). (ป. กเฬวรอัตภาพ ว่า ร่างกาย, ซากศพ).”
แถม :
ในภาษาบาลี มีทั้ง “กเลวร” (-เล- ล ลิง) และ “กเฬวร” (-เฬ- ฬ จุฬา)
ในภาษาไทย (ตามพจนานุกรมฯ) –
มีใช้แต่ “กเลวระ” ไม่มี “กเฬวระ”
มีใช้แต่ “กเฬวราก” ไม่มี “กเลวราก”
…………..
ดูก่อนภราดา!
: ไม่รู้รากคำ พูดกันง่าย
: ไม่รู้รากคน พูดกันยาก
#บาลีวันละคำ (4,327)
17-4-67
…………………………….
…………………………….