ญัตติกรรม (บาลีวันละคำ 4,864)

ญัตติกรรม

ไม่ใช่ทำเณรให้เป็นพระ

อ่านว่า ยัด-ติ-กำ

ประกอบด้วยคำว่า ญัตติ + กรรม 

(๑) “ญัตติ” 

เขียนแบบบาลีเป็น “ญตฺติ” อ่านว่า ยัด-ติ รากศัพท์มาจาก ญา (ธาตุ = รู้) + ติ ปัจจัย, ลบสระที่สุดธาตุ (ญา > ญ), แปลง ติ เป็น ตฺติ 

: ญา + ติ = ญาติ > ญติ > ญตฺติ (อิตถีลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “การบอกให้รู้” “การบอกให้เข้าใจกัน” หมายถึง การประกาศ, การแจ้งให้ทราบ (announcement, declaration) 

พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ไทย-อังกฤษ ของท่าน ป.อ. ปยุตฺโต แปล “ญตฺติ” เป็นอังกฤษว่า a motion 

พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ ของท่าน ป.อ. ปยุตฺโต บอกความหมายของ “ญัตติ” ไว้ว่า – 

ญัตติ : คำเผดียงสงฆ์, การประกาศให้สงฆ์ทราบเพื่อทำกิจร่วมกัน, วาจานัด.

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“ญัตติ : (คำนาม) คำสวดประกาศเป็นภาษาบาลี เสนอให้ที่ประชุมสงฆ์ทราบเพื่อทำกิจของสงฆ์ร่วมกัน, คำเผดียงสงฆ์ ก็ว่า; (คำที่ใช้ในกฎหมาย) ข้อเสนอเพื่อให้มีการดำเนินการอย่างหนึ่งอย่างใดในกิจการของสภาที่ทำหน้าที่นิติบัญญัติ; ข้อเสนอเพื่อลงมติ เช่น ผู้แทนราษฎรเสนอญัตติเข้าสู่สภาเพื่อขอให้ที่ประชุมลงมติว่าจะเห็นชอบด้วยหรือไม่; หัวข้อโต้วาที เช่น โต้วาทีในญัตติว่า ขุนช้างดีกว่าขุนแผน. (ป.).”

สรุป : 

ตามพจนานุกรมฯ ความหมายของ “ญัตติ” ในภาษาไทยมี 4 อย่าง คือ – 

(1) คำสวดประกาศเสนอให้ที่ประชุมสงฆ์ทราบเพื่อทำกิจของสงฆ์ร่วมกัน 

(2) ข้อเสนอเพื่อให้มีการดำเนินการอย่างหนึ่งอย่างใดในกิจการของสภาที่ทำหน้าที่นิติบัญญัติ 

(3) ข้อเสนอเพื่อลงมติว่าจะเห็นชอบด้วยหรือไม่ 

(4) หัวข้อโต้วาที 

อภิปรายแทรก : 

“ญัตติ” หรือข้อเสนอที่ใช้ในกิจการของบ้านเมือง หากมีการขอมติ โดยทั่วไปนิยมใช้เสียงข้างมากตัดสิน แม้เสียงค้านจะมีมากมายขนาดไหน ถ้าเสียงเห็นชอบมีมากกว่า-แม้เพียงเสียงเดียว-ญัตตินั้นก็ถือว่าผ่านความเห็นชอบ

“ญัตติ” หรือข้อเสนอที่ใช้ในกิจการของสงฆ์ หากมีการขอมติ คะแนนเสียงจะต้องเป็นเอกฉันท์ หากมีผู้ค้าน-แม้เพียงเสียงเดียว-ญัตตินั้นถือว่าไม่ผ่าน และจะต้องทบทวนกันใหม่จนกว่าจะมีเสียงเห็นชอบเป็นเอกฉันท์ 

(๒) “กรรม” 

บาลีเป็น “กมฺม” อ่านว่า กำ-มะ รากศัพท์มาจาก กรฺ (ธาตุ = กระทำ) + รมฺม (รำ-มะ) ปัจจัย, ลบ รฺ ที่ธาตุ : กรฺ > ก- และ ร ที่ปัจจัย : รมฺม > -มฺม

: กร > ก + รมฺม > มฺม : ก + มฺม = กมฺม (นปุงสกลิงค์)

“กมฺม” สันสกฤตเป็น “กรฺม” ไทยเขียนอิงสันสกฤตเป็น “กรรม” มีความหมายหลายอย่าง –

(1) การกระทำทั้งปวง เรียกว่า กรรม 

(2) การถูกทำ, สิ่งที่ถูกทำ, ผลของการกระทำ ก็เรียกว่า กรรม

(3) การทำกิจการงาน, การประกอบอาชีพ ก็เรียกว่า กรรม

(4) พิธีกรรม, พิธีการต่างๆ ก็เรียกว่า กรรม

ความหมายที่เข้าใจกันทั่วไปก็คือ การกระทำ, สิ่งที่ทำ, การงาน (action, the doing, deed, work) นิยมพูดทับศัพท์ว่า “กรรม”

ญตฺติ + กมฺม = ญตฺติกมฺม (ยัด-ติ-กำ-มะ) แปลแบบทับศัพท์ว่า “กรรมคือญัตติ” 

“ญตฺติกมฺม” ใช้ในภาษาไทยเป็น “ญัตติกรรม” (ยัด-ติ-กำ) 

คำว่า “ญัตติกรรม” ยังไม่ได้เก็บไว้ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554

พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ ของท่าน ป.อ. ปยุตฺโต บอกความหมายของ “ญัตติกรรม” ไว้ดังนี้ –

…………..

ญัตติกรรม : กรรมอันกระทำด้วยตั้งญัตติ ไม่ต้องสวดอนุสาวนา คือประกาศให้สงฆ์ทราบ เพื่อทำกิจร่วมกัน เรียกว่าเผดียงสงฆ์อย่างเดียว ไม่ต้องขอมติ เช่น อุโบสถ และ ปวารณา เป็นต้น 

…………..

ขยายความ :

“ญัตติกรรม” เป็นสังฆกรรมประเภทหนึ่ง 

พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ ของท่าน ป.อ. ปยุตฺโต อธิบายเรื่อง “สังฆกรรม” ไว้ดังนี้ –

…………..

สังฆกรรม : งานของสงฆ์, กรรมที่สงฆ์พึงทำ, กิจที่พึงทำโดยที่ประชุมสงฆ์ มี ๔ คือ 

๑. อปโลกนกรรม (อะ-ปะ-โล-กะ-นะ-กำ) กรรมที่ทำเพียงด้วยบอกกันในที่ประชุมสงฆ์ ไม่ต้องตั้งญัตติและไม่ต้องสวดอนุสาวนา เช่น แจ้งการลงพรหมทัณฑ์แก่ภิกษุ 

๒. ญัตติกรรม (ยัด-ติ-กำ) กรรมที่ทำเพียงตั้งญัตติไม่ต้องสวดอนุสาวนา เช่น อุโบสถและปวารณา 

๓. ญัตติทุติยกรรม (ยัด-ติ-ทุ-ติ-ยะ-กำ) กรรมที่ทำด้วยตั้งญัตติแล้วสวดอนุสาวนาหนหนึ่ง เช่น สมมติสีมา ให้ผ้ากฐิน 

๔. ญัตติจตุตถกรรม (ยัด-ติ-จะ-ตุด-ถะ-กำ) กรรมที่ทำด้วยการตั้งญัตติแล้วสวดอนุสาวนา ๓ หน เช่น อุปสมบท ให้ปริวาส ให้มานัต

…………..

แถม :

สามเณรที่อายุครบและอุปสมบทเป็นภิกษุ คนเก่าเรียกรู้กันด้วยคำสั้น ๆ ว่า “ญัตติ” ซึ่งตัดมาจากคำเต็มว่า “ญัตติจตุตถกรรม” เช่น “เณรย้อยญัตติเป็นพระแล้ว” หมายความว่า สามเณรทองย้อยอุปสมบทเป็นภิกษุแล้ว

โปรดทราบว่า “ญัตติกรรม” คำนี้ ไม่ได้หมายถึง “ญัตติ” ที่เป็นคำเรียกลัดตัดสั้นมาจากคำเต็มว่า “ญัตติจตุตถกรรม” ทำสามเณรให้เป็นภิกษุ

“ญัตติกรรม” เป็นสังฆกรรมอีกประเภทหนึ่ง เช่น พระสงฆ์ประชุมกันทำอุโบสถกรรม คือฟังสวดพระปาติโมกข์ และพระสงฆ์ประชุมกันทำปวารณากรรมในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 อันเป็นวันสุดท้ายของการอยู่จำพรรษา ที่เรียกกันว่าวันออกพรรษา 

อุโบสถกรรมและปวารณากรรมนี่แล เป็นสังฆกรรมประเภทที่เรียกว่า “ญัตติกรรม” คือมีวาระการสวดคำตั้งญัตติ (ตั้งญัตติ = การประกาศให้สงฆ์ทราบเพื่อทำกิจร่วมกัน) เพียงวาระเดียวแล้วลงมือทำกิจนั้น ๆ ได้เลย ไม่มีคำขอมติหรือถามความเห็นจากที่ประชุม

…………..

ดูก่อนภราดา!

: เห็นคำพระคำวัดแล้วตัดขาด

: ความฉลาดเรื่องสงฆ์จึงไม่หลงเหลือ

: เพราะไม่เรียนจึงไม่รู้อยู่ทุกเมื่อ

: อย่าบ่นเบื่อนี่เพราะเราเขลาไปเอง

#บาลีวันละคำ (4,864)

6-10-68

…………………………….

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย

…………………………….