อาวุธ (บาลีวันละคำ 644)

อาวุธ

อ่านว่า อา-วุด

บาลีอ่านว่า อา-วุ-ทะ

“อาวุธ” รากศัพท์มาจาก อา (คำอุปสรรค = ทั่ว, ยิ่ง, กลับความ) + ยุธ (ธาตุ = รบ, ต่อสู้) + อ ปัจจัย แปลง ย เป็น ว

: อา + ยุธ > วุธ + อ = อาวุธ

สูตรแสดงความหมายของศัพท์ว่า “อาทาย ยุชฺฌนฺเต ยนฺติ อาวุธํ” (อาทายะ ยุชฌันเต ยันติ อาวุธัง) แปลว่า “คนทั้งหลายถือเอาสิ่งใดไปรบกัน สิ่งนั้นชื่อว่า อาวุธ”

“อาวุธ” จึงแปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่คนถือเอาไปรบกัน”

ฝรั่งแปล “อาวุธ” ว่า an instrument to fight with, a weapon, stick etc. (เครื่องมือสำหรับต่อสู้, อาวุธ, ไม้พลอง ฯลฯ)

อีกรูปหนึ่งของ “อาวุธ” คือ “อายุธ” ซึ่งพ้องกับรูปสันสกฤต

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ว่า –

“อายุธ : (คำนาม) อาวุธทั่วไป (ไม่จำกัดประเภท); a weapon (in general).”

พจน.42 บอกไว้ว่า –

“อาวุธ : เครื่องมือที่ใช้ในการทำร้าย ทำลาย ป้องกัน ต่อสู้ หรือฆ่า; โดยปริยายหมายถึงสิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น ใช้ปัญญาเป็นอาวุธ. (ป. อาวุธ, อายุธ; ส. อายุธ)”

ของบางอย่างสร้างขึ้นมาด้วยเจตนาที่จะใช้เป็นอาวุธ เช่น ปืน ลูกระเบิด

ของบางอย่างสร้างขึ้นมาด้วยเจตนาที่จะใช้เป็นอุปกรณ์ในกิจต่างๆ เช่น มีด ขวาน ค้อน สิ่ว แต่อาจนำไปใช้เป็นอาวุธได้

คนโบราณบอกเล่ากันมาว่า เมื่อถึงยุคเสื่อมสุด แม้แต่ใบไม้ใบหญ้าคนก็สามารถหยิบจับขึ้นมาทำเป็นอาวุธฆ่ากันได้ ที่เรียกว่า “ยุคมิคสัญญี” (ดูรายละเอียดในคัมภีร์สุมังคลวิลาสินี ภาค 3 หน้า 62)

: เขี้ยวเล็บ เป็นอาวุธของสัตว์

: ปืนผาสารพัด เป็นอาวุธของปุถุชน

: ปัญญารู้เหตุผล เป็นอาวุธของบัณฑิต

: ความบริสุทธิ์ของจิต เป็นอาวุธของพระอริยะ

19-2-57

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย