สทา โสตฺถี ภวนฺตุ เต (บาลีวันละคำ 1,312)
สทา โสตฺถี ภวนฺตุ เต
อ่านว่า สะ-ทา โสด-ถี พะ-วัน-ตุ เต
เป็นข้อความในบาทสุดท้ายของบทอนุโมทนาที่พระสงฆ์สวดในพิธีต่างๆ
บาทสุดท้ายของบทอนุโมทนานี้เป็นที่คุ้นหูของชาวพุทธ และเป็นที่รู้กันว่าพอพระสงฆ์สวดถึง “สทา โสตฺถี ภวนฺตุ เต” ก็เป็นอันเสร็จพิธีสงฆ์
(๑) “สทา”
อ่านว่า สะ-ทา เป็นศัพท์จำพวกนิบาต
กฎของศัพท์นิบาตคือคงรูปเดิมเสมอ ไม่แจกด้วยวิภัตติปัจจัย
สทา แปลว่า ทุกเมื่อ (always)
(๒) “โสตฺถี”
อ่านว่า โสด-ถี รากศัพท์มาจาก สุ (ดี,งาม) + อตฺถิ (มี, เป็น)
1) “อตฺถิ” เป็นคำกริยา รากศัพท์มาจาก อสฺ (ธาตุ = มี, เป็น) + อ ปัจจัยประจำหมวดธาตุ + ติ วิภัตติอาขยาต ปฐมบุรุษ เอกพจน์, ลบที่สุดธาตุ (อสฺ > อ), แปลง ติ เป็น ตฺถิ
: อสฺ > อ + อ + ติ > ตฺถิ = อตฺถิ แปลว่า ย่อมมี, ย่อมเป็น
2) สุ + อตฺถิ, แผลง อุ ที่ สุ เป็น โอ (สุ > โส)
: สุ > โส + อตฺถิ = โสตฺถิ แปลตามศัพท์ว่า “มีดี” หรือ “เป็นดี” หมายถึง การอยู่ดี, ความปลอดภัย, การได้รับพร (well-being, safety, blessing) เป็นคำที่มีรากศัพท์อย่างเดียวกับ “สวัสดี”
(๓) “ภวนฺตุ”
อ่านว่า พะ-วัน-ตุ เป็นคำกริยา รากศัพท์มาจาก ภู (ธาตุ = มี, เป็น) + อ ปัจจัยประจำหมวดธาตุ + อนฺตุ วิภัตติอาขยาต ปฐมบุรุษ พหูพจน์, แผลง อู ที่ ภู เป็น โอ, แปลง โอ เป็น อว (ภู > โภ > ภว)
: ภู > โภ > ภว + อ + อนฺตุ = ภวนฺตุ แปลว่า จงมี, จงเป็น
(๔) “เต”
เป็นสรรพนามที่แจกรูปมาจากคำเดิมว่า “ตุมฺห” (ตุม-หะ หรือ ตุม-หฺมะ) ภาษาไวยากรณ์เรียกว่า “มัธยมบุรุษ” หรือบุรุษที่สอง หมายถึงผู้ที่เราพูดด้วย
“ตุมฺห” แจกด้วยวิภัตตินามที่สี่ เอกพจน์ ได้รูปเป็น “เต” แปลว่า แก่ท่าน (to you)
แปลยกศัพท์ :
โสตฺถี = ความสวัสดีทั้งหลาย
ภวนฺตุ = จงมี
เต = แก่ท่าน
สทา = ทุกเมื่อ
สทา โสตฺถี ภวนฺตุ เต
ขอความสวัสดีทั้งหลายจงมีแก่ท่านทุกเมื่อ
มีผู้แปลเป็นภาษาอังกฤษว่า –
May security and prosperity accompany you at all times and in all situations.
………
ข้อความเต็มๆ ของคาถาท่อนสุดท้ายพร้อมทั้งคำแปลมีดังนี้ –
ภวตุ สพฺพมงฺคลํ
ขอสรรพมงคลจงมีแก่ท่าน
รกฺขนฺตุ สพฺพเทวตา
ขอเหล่าเทวดาทั้งปวงจงรักษาท่าน
สพฺพพุทฺธานุภาเวน
ด้วยอานุภาพแห่งพระพุทธเจ้าทั้งปวง
สทา โสตฺถี ภวนฺตุ เต.
ขอความสวัสดีทั้งหลายจงมีแก่ท่านทุกเมื่อ
ภวตุ สพฺพมงฺคลํ
ขอสรรพมงคลจงมีแก่ท่าน
รกฺขนฺตุ สพฺพเทวตา
ขอเหล่าเทวดาทั้งปวงจงรักษาท่าน
สพฺพธมฺมานุภาเวน
ด้วยอานุภาพแห่งพระธรรมทั้งปวง
สทา โสตฺถี ภวนฺตุ เต.
ขอความสวัสดีทั้งหลายจงมีแก่ท่านทุกเมื่อ
ภวตุ สพฺพมงฺคลํ
ขอสรรพมงคลจงมีแก่ท่าน
รกฺขนฺตุ สพฺพเทวตา
ขอเหล่าเทวดาทั้งปวงจงรักษาท่าน
สพฺพสงฺฆานุภาเวน
ด้วยอานุภาพแห่งพระสงฆ์ทั้งปวง
สทา โสตฺถี ภวนฺตุ เต.
ขอความสวัสดีทั้งหลายจงมีแก่ท่านทุกเมื่อ เทอญ
………
: ความสวัสดีไม่ได้มีได้แค่คำพูด
: แต่ต้องพิสูจน์ด้วยการลงมือทำ
1-1-59