อิทธิพล (บาลีวันละคำ 778)

อิทธิพล

อ่านว่า อิด-ทิ-พน

บาลีเขียนว่า “อิทฺธิพล” (มีจุดใต้ ทฺ) อ่านว่า อิด-ทิ-พะ-ละ

ประกอบด้วย อิทฺธิ + พล

“อิทฺธิ” รากศัพท์มาจาก อิธฺ (ธาตุ = เจริญ) + อิ ปัจจัย, ซ้อน ทฺ หลัง อิ ต้นธาตุ

: อิธ > อิทฺธ + อิ = อิทฺธิ แปลตามศัพท์ว่า “เหตุเป็นเครื่องเจริญ”

“อิทฺธิ” ในภาษาบาลี โดยเฉพาะที่สรุปได้จากคัมภีร์ มีความหมายดังนี้ –

(1) ความสมบูรณ์พรั่งพร้อมสมกับตำแหน่งฐานะ

(2) ความสามารถทำสิ่งใดๆ ได้ตามที่ผู้อยู่ในฐานะนั้นๆ จะพึงทำได้

(3) ความสามารถเหนือวิสัยสามัญอันเกิดจากการอบรมจิตถึงระดับ เช่น หูทิพย์ ตาทิพย์ เหาะได้ (โดยไม่ต้องใช้เครื่องช่วยใดๆ)

(4) การฝึกฝนอบรมให้มีคุณธรรมอันจะสามารถทำสิ่งใดๆ ให้สำเร็จได้ตามปรารถนา

ความหมายในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“อิทธิ : (คำนาม) ฤทธิ์, อํานาจศักดิ์สิทธิ์; ความเจริญ, ความสําเร็จ, ความงอกงาม”

“พล” รากศัพท์มาจาก พลฺ (ธาตุ = มีชีวิต, ระวัง, ครอบงำ) + อ ปัจจัย

: พล + อ = พล แปลตามศัพท์ว่า “เหตุอันทำให้มีชีวิตอยู่ได้” “ผู้เฝ้าระวัง” “ผู้ครอบงำศัตรู”

“พล” ใช้ในความหมาย 2 อย่างคือ –

(1) ความแข็งแรง, พลัง, อำนาจ (strength, power, force)

(2) กองทัพ, กองกำลังทหาร (an army, military force)

อิทฺธิ + พล = อิทฺธิพล แปลตามศัพท์ว่า “กำลังแห่งอำนาจ”

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “อิทฺธิพล” ว่า the power of working wonders (อำนาจที่ทำความอัศจรรย์ให้เกิดขึ้น)

คำว่า “อิทธิพล” ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายไว้ว่า –

(1) กําลังที่ยังผลให้สําเร็จ

(2) อํานาจซึ่งแฝงอยู่ในบุคคลหรือรัฐ ซึ่งสามารถบันดาลให้เป็นไปตามความประสงค์

(3) อํานาจที่สามารถบันดาลให้ผู้อื่นต้องคล้อยตามหรือทําตาม

(4) อํานาจที่สามารถบันดาลให้เป็นไปได้ต่าง ๆ เช่น อิทธิพลของดวงดาว

(5) อํานาจนอกเหนือหน้าที่ เช่น ใช้อิทธิพลบังคับให้ยอม

อิทธิพล : ดาบสองคม

: คมหนึ่งมีคุณธรรมกำกับ สำหรับพาขึ้นสวรรค์

: อีกคมหนึ่งนั้นไร้คุณธรรม นำลงนรก

#บาลีวันละคำ (778)

5-7-57

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย