พาณิช กับ พาณิชย์ (บาลีวันละคำ 792)

19 กรกฎาคม 2014 Admin ชมรมธรรมธารา

มีความหมายต่างกันอย่างไร

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

(1) พาณิช : (คำนาม) พ่อค้า. (ส., ป. วาณิช).

(2) พาณิชย-, พาณิชย์ : [พานิดชะยะ-, พานิด] (คำนาม) การค้าขาย; ชื่อกระทรวงที่มีอํานาจหน้าที่เกี่ยวกับการพาณิชย์ และกิจการทางเศรษฐกิจที่เกี่ยวเนื่องกับการพาณิชย์รวมตลอดทั้งการซื้อขายและแลกเปลี่ยนสินค้า การควบคุมและส่งเสริมเกี่ยวกับกิจการค้าและการประกันภัย. (ส. วาณิชฺย; ป. วาณิชฺช).

(1) “พาณิช” บาลีเป็น “วาณิช” (วา-นิ-ชะ) ภาษาไทย พ– บาลี ว– รากศัพท์มาจาก วาณ (= เสียง, การส่งเสียง) + อชฺ (ธาตุ = ไป) + อ ปัจจัย, แปลง อ ต้นธาตุเป็น อิ

: วาณ + อชฺ = วาณช + อ = วาณช > วาณิช แปลตามศัพท์ว่า “ผู้ไปทางโน้นทางนี้ด้วยการส่งเสียง” หมายถึง พ่อค้า, คนค้าขาย (a merchant, trader)

ความหมายนี้คงเนื่องมาจากพ่อค้าสมัยโบราณจะไปซื้อขายที่ไหนก็ส่งเสียงร้องบอกชาวบ้านไปด้วย

การโฆษณาสินค้าในสมัยนี้ก็คือรูปแบบของ “การส่งเสียง” ที่พัฒนาขึ้นมานั่นเอง

(2) “พาณิชย” (มี ย์) บาลีเป็น “วาณิชฺช” (วา-นิด-ชะ, ช 2 ตัว) รากศัพท์เดียวกับ “วาณิช” เพียงแต่ลงปัจจัยที่ทำให้ “นามบุคคล” กลายเป็น “อาการนาม”

สูตรทางไวยากรณ์คือ – วาณิช + ณฺย ปัจจัย, ลบ ณฺ, แปลง ชย (ช ที่ วาณิช + ย ปัจจัยที่เหลือจากลบ ณฺ) เป็น ชฺช

: วาณิช + ณฺย > ย : วาณิช + ย = วาณิชย > วาณิชฺช แปลตามศัพท์ว่า “กิจการของผู้ค้าขาย” หมายถึง การค้าขาย, การซื้อขาย (trade, trading, commerce, business)

สรุปความแตกต่าง :

พาณิช = ผู้ค้า = บุคคล

พาณิชย์ = การค้า = กิจการ

: ความดีมีไว้ทำ

: ไม่ใช่มีไว้ขาย

#บาลีวันละคำ (792)

19-7-57

พาณิช กับ พาณิชย์