โยธวาทิต (บาลีวันละคำ 842)

โยธวาทิต

(บาลีไทย)

อ่านว่า โย-ทะ-วา-ทิด

ประกอบด้วย โยธ + วาทิต

“โยธ” (โย-ทะ) รากศัพท์มาจาก ยุธฺ (ธาตุ = รบ, ต่อสู้) + ณ ปัจจัย, แผลง อุ (ที่ ยุ-) เป็น โอ, ลบ ณ

: ยุธฺ > โยธ + ณ = โยธ แปลตามศัพท์ว่า “ผู้สู้รบ” หมายถึง นักรบ, ทหาร, นักสู้, ผู้ชนะ (a warrior, soldier, fighter, champion)

“วาทิต” (วา-ทิ-ตะ) รากศัพท์มาจาก วทฺ (ธาตุ = ส่งเสียง) + อิ อาคม, ต ปัจจัย, ทีฆะ อ (ที่ ว-) เป็น อา : ว > วา

: วทฺ > วาท + อิ = วาทิ + ต = วาทิต แปลตามศัพท์ว่า “อุปกรณ์ที่ส่งเสียง” หมายถึง เครื่องดนตรี, เครื่องประโคม, เพลงประโคม, การบรรเลงเพลง (musical instruments, instrumental music, playing on a musical instrument, music)

โยธ + วาทิต = โยธวาทิต แปลตามศัพท์ว่า “การบรรเลงดนตรีของทหาร” เป็นคำบาลีที่ผูกขึ้นใช้เทียบคำภาษาอังกฤษว่า a military band

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล band เป็นบาลีว่า :

vādakagaṇa วาทกคณ (วา-ทะ-กะ-คะ-นะ) = คณะนักดนตรี, วงดนตรี

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 บอกไว้ว่า –

“โยธวาทิต : (คำนาม) แตรวงทหารและตํารวจ.”

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 แก้ไขบทนิยามใหม่เป็นดังนี้ –

“โยธวาทิต : (คำนาม) วงดนตรีซึ่งประกอบด้วยเครื่องเป่าและเครื่องกระทบเป็นหลัก เดิมใช้เรียกเฉพาะวงของทหารซึ่งมีหน้าที่บรรเลงประกอบการเดินแถวหรือยืนแถวประกอบพิธีการต่างๆ อย่างพิธีสาบานตนต่อธงชัยเฉลิมพล ต่อมาใช้เรียกวงทั่วไปในลักษณะเดียวกันนี้ด้วย.”

: เพราะเพลงโลภรุมเร้าเผาพิภพ

: จึงเพลงรบลือลั่นกระชั้นโหม

: ถ้าเพลงธรรมคำพระหยุดประโคม

: ใครจะโลมโลกร้อนให้ผ่อนลง ?

————–

(ตามคำขอของ ดัชนีเอกสุริยันต์ ราชันย์ทักษิณ ผู้มีเพลงพิณในหัวใจ)

#บาลีวันละคำ (842)

7-9-57

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย