โรคจิต (บาลีวันละคำ 1,704)

โรคจิต

ฤๅจะเป็นโรคที่ใช้รักษาคนทำผิด

อ่านว่า โรก-จิด

ประกอบด้วย โรค + จิต

(๑) “โรค”

บาลีอ่านว่า โร-คะ รากศัพท์มาจาก รุชฺ (ธาตุ = เสียดแทง, ทำลาย) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, แผลง อุ ที่ รุ-(ชฺ) เป็น โอ (รุชฺ > โรช), แปลง ชฺ เป็น ค

: รุชฺ + ณ = รุชณ > รุช > โรช > โรค แปลตามศัพท์ว่า (1) “อาการที่เสียดแทง” (2) “อาการที่ทำลายอวัยวะน้อยใหญ่” หมายถึง ความเจ็บป่วย, ความไข้ (illness, disease)

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“โรค, โรค– : (คำนาม) ภาวะที่ร่างกายทํางานได้ไม่เป็นปรกติเนื่องจากเชื้อโรคเป็นต้น. (ป., ส.).”

(๒) “จิต”

บาลีเป็น “จิตฺต” (จิด-ตะ) รากศัพท์มาจาก จินฺต (ธาตุ = คิด) + ต ปัจจัย, ลบ นฺ ที่ จินฺตฺ (จินฺต > จิต)

: จินฺต + ต = จินฺตต > จิตฺต แปลตามศัพท์ว่า (1) “สิ่งที่ทำหน้าที่คิด” (2) “สิ่งที่ทำหน้าที่รู้อารมณ์” หมายถึง จิต, ใจ, ความคิด (the heart, mind, thought)

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “จิตฺต” ไว้ดังนี้ –

the heart (psychologically), i. e. the centre & focus of man’s emotional nature as well as that intellectual element which inheres in & accompanies its manifestations; i. e. thought (หัวใจ [ทางจิตวิทยา] คือศูนย์และจุดรวมของธรรมชาติที่เกี่ยวกับความรู้สึกของมนุษย์ กับส่วนของสติปัญญาซึ่งอยู่ในการแสดงออกเหล่านั้น; กล่าวคือ ความคิด)

“จิตฺต” ในภาษาไทยตัดตัวสะกดออกตัวหนึ่ง ใช้เป็น “จิต”

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“จิต, จิต– : (คำนาม) ใจ, สิ่งที่มีหน้าที่รู้ คิดและนึก, (โบ เขียนว่า จิตร), ลักษณนามว่า ดวง. (ป. จิตฺต).”

โรค + จิต = โรคจิต เป็นคำประสมแบบไทย แปลจากหน้าไปหลัง

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“โรคจิต : (คำนาม) โรคทางจิตใจที่มีความผิดปรกติของความรู้สึก ความคิด อารมณ์ หรือพฤติกรรมอย่างแรงถึงขนาดคุมสติไม่อยู่ เช่น มีอาการหลงผิด ประสาทหลอน, วิกลจริต ก็เรียก. (อ. psychosis).”

ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน บอกว่า “โรคจิต” เป็นศัพท์บัญญัติทางนิติศาสตร์ เทียบคำอังกฤษว่า psychosis

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล psychosis เป็นบาลีว่า –

cittavibbhama จิตฺตวิพฺภม (จิด-ตะ-วิบ-พะ-มะ)

“วิพฺภม” แปลว่า ท่องเที่ยวไป, ไปผิดทาง; หลงทาง, สับสน (roaming, straying; strayed, confused)

“จิตฺตวิพฺภม” หมายถึง ความสับสนทางจิต, ภาวะที่จิตหลงทาง เป็นเหตุให้การกระทำและคำพูดแผกแผลงวิปริตผิดไปจากธรรมดา

ในภาษาไทย เมื่อพูดว่า “โรคจิต” ผู้พูดมักหมายถึงพฤติกรรมผิดปกติที่แสดงออกทางเพศ เช่น ชอบแอบดูผู้หญิงอาบน้ำ ชอบขโมยชุดชั้นในของสตรี ชอบอวดอวัยวะอันควรสงวน ชอบลวนลามทางเพศ เป็นต้น และเรียกผู้ที่มีพฤติกรรมเช่นว่านั้นว่า “พวกโรคจิต”

…………..

: ความเจ็บป่วยเป็นเรื่องธรรมดาของมนุษย์

: แต่การช่วยคนผิดให้กลายเป็นผู้บริสุทธิ์ เป็นเรื่องผิดธรรมดา

2-2-60

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย