พฤษภกาสร [4] (บาลีวันละคำ 952)

พฤษภกาสร [4]

สรุป

“พฤษภกาสร” เป็นกวีนิพนธ์ท่อนหนึ่งจากเรื่อง กฤษณาสอนน้องคำฉันท์ พระนิพนธ์ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส มีผู้นิยมนำไปอ้างกันมาก โดยการท่อง การอ่าน หรือการเขียน

“พฤษภกาสร” ท่อนที่นิยมนำไปอ้าง

เขียนตามอักขรวิธีในปัจจุบัน

๏ พฤษภกาสร……..อีกกุญชรอันปลดปลง

โททนต์เสน่งคง……สำคัญมายในกายมี

๏ นรชาติวางวาย…..มลายสิ้นทั้งอินทรีย์

สถิตทั่วแต่ชั่วดี…….ประดับไว้ในโลกา๚ะ๛

คำอ่าน :

พฺรึด-สบ-พะ-กา-สอน / อีก-กุน-ชอน-อัน-ปฺลด-ปฺลง

โท-ทน-สะ-เหฺน่ง-คง / สำ-คัน-หฺมาย-ใน-กาย-มี

นอ-ระ-ชาด-ติ-วาง-วาย / ม-ลาย-สิ้น-ทั้ง-อิน-ซี

สะ-ถิด-ทั่ว-แต่-ชั่ว-ดี / ปฺระ-ดับ-ไว้-ใน-โล-กา

ถอดความ :

วัว ควาย ตายแล้วยังมีเขา

ช้างนั้นเล่ายังมีงาทั้งคู่ในตัวมัน

เป็นสิ่งสำคัญบอกให้รู้ (ว่ามันเคยมีชีวิตอยู่ในโลกนี้)

แต่มนุษย์เราเมื่อล่วงลับดับชีวีก็สูญหมด

ชั่วกับดีเท่านั้นที่ยังปรากฏอยู่คู่กับสังคม

(ให้ชาวโลกได้ชื่นชมฤๅชิงชังตามแต่จะทำไว้)

หมายเหตุ :

การถอดความนี้เป็นเพียงจินตนาการที่อาศัยเค้าความในคำประพันธ์เป็นหลัก

แต่ละท่านสามารถถอดความด้วยสำนวนโวหารของตนเองได้ตามปรารถนา ขอเพียงให้ได้ใจความตามตัวบทเท่านั้น

คำเสนอแนะ :

(๑) ศึกษาต้นฉบับให้ถี่ถ้วน ถ้าอ่าน อ่านออกเสียงให้ถูกต้องตามหลักการอ่านคำประพันธ์

(๒) กวีนิพนธ์เรื่องนี้แม้จะถือกันว่าเป็น “คำฉันท์” แต่เมื่อศึกษาตลอดทั้งเรื่องจะเห็นว่าองค์ผู้นิพนธ์มิได้เคร่งครัดคำครุลหุตามกฎของฉันท์นั้นๆ มากนัก คำบางคำจึงสามารถอ่านได้ 2 แบบ เช่น –

พฤษภ

อ่านว่า พฺรึ-สบ ก็ได้ (พฺรึ- เป็นลหุ)

อ่านว่า พฺรึด-สบ ก็ได้ (พฺรึด- เป็นครุ)

นรชาติ

อ่านว่า นอ-ระ-ชาด- ก็ได้ (นอ- เป็นครุ)

อ่านว่า นะ-ระ-ชาด- ก็ได้ (นะ- เป็นลหุ)

(๓) วรรคที่ต้องระวังคือ “นรชาติวางวาย” ตรงคำว่า “–ชาติ-” ต้องอ่านว่า ชาด-ติ-วาง-วาย

วรรคนี้มักอ่านกันว่า นอ-ระ-ชาด-ที่-วาง-วาย ซึ่งผิดจากต้นฉบับ เพราะในต้นฉบับไม่มีคำว่า “ที่” ข้อผิดพลาดนี้เกิดจากไม่ได้ศึกษาถึงต้นฉบับให้ถูกต้องนั่นเอง

(๔) ก่อนหรือหลังอ่านจบ ควรบอกที่มาไว้ด้วยเพื่อเป็นหลักฐานและเป็นการเทิดพระเกียรติองค์ผู้นิพนธ์

เคยเห็นบางท่านบอก “ที่มา” ว่า “คัดมาจากหนังสือที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ…” แบบนี้ไม่ใช่ “ที่มา” ที่ถูกต้อง

“ที่มา” นั้นต้องเป็นที่มาต้นเดิม (-จากเรื่อง กฤษณาสอนน้องคำฉันท์ พระนิพนธ์ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส-) ไม่ใช่จากหนังสือหรือ website ที่มีผู้นำมาอ้างอีกทีหนึ่ง

(๕) เมื่อนำไปเขียน ต้องเขียนให้ถูกต้องตามแบบแผนของคำประพันธ์ สะกดการันต์ถูกต้องตามอักขรวิธีที่ยุติในปัจจุบัน เว้นไว้แต่กรณีศึกษาที่ต้องการอ้างอิงการสะกดคำตามต้นฉบับเดิม

ประลองภูมิ :

————–

โคโณ มหิสฺโส จ มรนฺติ นาโค

โททนฺตสิงฺคา อวสนฺติ เตสํ

นรชาติรูปา วิลยนฺติ สพฺเพ

มณฺเฑติ โลกํ สกปุญฺญปาปํ.

————–

(๑) ขอเชิญผู้รู้ภาษาบาลีแปลคาถาข้างบนนี้ “โดยพยัญชนะ” และ “โดยอรรถ” ตามแบบแผนของการศึกษาภาษาบาลีในเมืองไทย (แปลทั้งสองแบบ)

(๒) มีค่าบูชาครูเป็นบำเหน็จตามประสายากแก่สำนวนที่แปลได้ดีที่สุด

(๓) ไม่มีกำหนดหมดเขตจนกว่าจะแจ้งให้ทราบ

—————

: เติมสาระให้เฟซบุ๊ก ร่วมสนุกแปลบาลี

#บาลีวันละคำ (952)

26-12-57

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย