มรดก (บาลีวันละคำ 2,124)

มรดก

มาจากภาษาอะไร

อ่านว่า มอ-ระ-ดก

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“มรดก : (คำนาม) สิ่งที่ตกทอดมาจากบรรพบุรุษหรือที่สืบทอดมาแต่บรรพกาล; (คำที่ใช้ในกฎหมาย) ทรัพย์สินทุกชนิดตลอดทั้งสิทธิ หน้าที่ และความรับผิดต่าง ๆ ของผู้ตาย เว้นแต่ตามกฎหมายหรือโดยสภาพแล้ว เป็นการเฉพาะตัวของผู้ตาย เรียกรวม ๆ ว่า กองมรดก.”

พจนานุกรมฯ ไม่ได้บอกว่าคำว่า “มรดก” เป็นภาษาอะไรหรือมาจากภาษาอะไร

อย่างไรก็ตาม พจนานุกรมฯ มีคำว่า “มฤดก” (มะ-รึ-ดก) อีกคำหนึ่ง บอกไว้ดังนี้ –

“มฤดก : (คำโบราณ) (คำนาม) มรดก. (ส. มฤตก; ป. มตก).”

ถ้าเป็นตามที่พจนานุกรมฯ บอกไว้ คือ มฤดก > มรดก คำว่า “มรดก” ก็ตรงกับสันสกฤตว่า “มฤตก” และตรงกับบาลีว่า “มตก”

“มตก” บาลีอ่านว่า มะ-ตะ-กะ รากศัพท์มาจาก มรฺ (ธาตุ = ตาย) + ต ปัจจัย, ลบ รฺ ที่สุดธาตุ (มรฺ > ม) + ก สกรรถ (กะ สะ-กัด)

: มรฺ + ต = มรต > มต + ก = มตก แปลตามศัพท์ว่า “ผู้ตายแล้ว”

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน มีคำที่อยู่ในเกณฑ์ควรพิจารณาดังนี้ –

(สะกดตามต้นฉบับ)

(1) มรต : (คำนาม) ความตาย; death.

(2) มฤต : (คำวิเศษณ์) อันตายแล้ว; อันเผาเปนถ่านเท่าแล้ว; dead; calcined.

(3) มฤต : (คำนาม) มรณะ; ทานอันขอได้มา; death; solicited alms.

(4) มฤตก : (คำนาม) ผี, ศพ; a dead body; a corpse.

ถ้าเป็นตามนี้ คำว่า “มรดก” ก็แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งอันเป็นของมีอยู่ของผู้ตาย”

พจนานุกรม สอ เสถบุตร แปลคำว่า “มรดก” เป็นอังกฤษว่า heritage, inheritance, legacy, bequest; estate

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล heritage เป็นบาลีดังนี้ –

(1) dāyāda ทายาท (ทา-ยา-ทะ) = ผู้สืบสกุล, ผู้รับมรดก

(2) mātāpettika-dhana มาตาเปตฺติก-ธน (มา-ตา-เปด-ติ-กะ-ทะ-นะ) = ทรัพย์ของมารดาบิดา

(3) dāyajja ทายชฺช (ทา-ยัด-ชะ) = “ควรแก่มรดก” ผู้ควรรับมรดก

(4) accaye-dāna อจฺจเย-ทาน (อัด-จะ-เย-ทา-นะ) = สิ่งที่ให้เมื่อผู้ให้ล่วงลับไปแล้ว

“มรดก” เป็นคำไทยอีกคำหนึ่งที่คนส่วนมากเข้าใจความหมาย แต่ไม่รู้คำแปล

…………..

ดูก่อนภราดา!

: หมั่นระวังจิตอย่าให้คิดสกปรก

: แล้วจะได้พบมรดกของตัวเอง

#บาลีวันละคำ (2,124)

6-4-61

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย