พาณิชยนาวี (บาลีวันละคำ 2,533)

20 พฤษภาคม 2019 tppattaya2343@gmail.com

พาณิชยนาวี

คำดีๆ ที่ไม่ควรทำให้เสีย

อ่านว่า พา-นิด-ชะ-ยะ-นา-วี

ประกอบด้วยคำว่า พาณิชย + นาวี

(๑) “พาณิชย”

บาลีเป็น “วาณิชฺช” (วา-นิด-ชะ, ช 2 ตัว) รากศัพท์มาจาก (1) วาณ (= เสียง, การส่งเสียง) + อชฺ (ธาตุ = ไป) + อ ปัจจัย, แปลง อ ต้นธาตุเป็น อิ (อชฺ > อิช) (2) + ณฺย ปัจจัย, ลบ ณฺ, แปลง ชย (ช ที่ วาณิช + ย ปัจจัยที่เหลือจากลบ ณฺ) เป็น ชฺช

(1) : วาณ + อชฺ = วาณช + อ = วาณช > วาณิช แปลตามศัพท์ว่า “ผู้ไปทางโน้นทางนี้ด้วยการส่งเสียง” หมายถึง พ่อค้า, คนค้าขาย (a merchant, trader)

(2) : วาณิช + ณฺย = วาณิชณฺย > วาณิชฺย > วาณิชฺช แปลตามศัพท์ว่า “กิจการของผู้ค้าขาย” หมายถึง การค้าขาย, การซื้อขาย (trade, trading, commerce, business)

ควรสังเกต :

(1) สำเร็จรูปเป็น “วาณิช” ก่อน หมายถึง พ่อค้า, คนค้าขาย = บุคคล

(2) แล้วจึงเอา “วาณิช” มากระทำกรรมวิธีเป็น “วาณิชฺช” ความหมายกลายเป็น การค้าขาย, การซื้อขาย = กิจการ

ควรสังเกตด้วยว่า “วาณิช” มีคำแปลตามศัพท์ว่า “ผู้ไปทางโน้นทางนี้ด้วยการส่งเสียง” ความหมายนี้คงเนื่องมาจากพ่อค้าสมัยโบราณจะไปซื้อขายที่ไหนก็ส่งเสียงร้องบอกชาวบ้านไปด้วย

การโฆษณาสินค้าในสมัยปัจจุบันก็คือรูปแบบของ “การส่งเสียง” ที่พัฒนาขึ้นมานั่นเอง

บาลี “วาณิชฺช” สันสกฤตเป็น “วาณิชฺย”

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ว่า –

“วาณิชฺย : (คำนาม) ‘วาณิชย์’ การค้าขาย; สินค้า; trade, traffic; merchandise.”

“วาณิชฺช” ในภาษาไทยเขียนอิงสันสกฤตเป็น “วาณิชฺย” (โปรดสังเกตว่าบาลีก็มีรูปนี้ก่อนจะกลายเป็น “วาณิชฺช”) แปลง ว เป็น พ ตามหลักนิยม จึงเป็น “พาณิชย”

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“พาณิชย-, พาณิชย์ : (คำนาม) การค้าขาย; ชื่อกระทรวงที่มีอํานาจหน้าที่เกี่ยวกับการพาณิชย์ และกิจการทางเศรษฐกิจที่เกี่ยวเนื่องกับการพาณิชย์รวมตลอดทั้งการซื้อขายและแลกเปลี่ยนสินค้า การควบคุมและส่งเสริมเกี่ยวกับกิจการค้าและการประกันภัย. (ส. วาณิชฺย; ป. วาณิชฺช).”

ย้ำ ระวัง อย่าสับสน: “พาณิช” = พ่อค้า “พาณิชย” = การค้า

(๒) “นาวี”

บาลีอ่านว่า นา-วี ตรงตัว รากศัพท์มาจาก นาวา + ณิ ปัจจัย

(ก) “นาวา” รากศัพท์มาจาก –

(1) นุ (ธาตุ = ชมเชย) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, แผลง อุ ที่ นุ เป็น โอ แล้วแปลง โอ เป็น อาว (นุ > โน > นาว) + อา ปัจจัยเครื่องหมายอิตถีลิงค์

: นุ + ณ = นุณ > นุ > โน > นาว + อา = นาวา แปลตามศัพท์ว่า “พาหนะอันผู้คนชมเชย”

(2) นี (ธาตุ = นำไป) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, แผลง อี ที่ นี เป็น เอ แล้วแปลง เอ เป็น อาว (นี > เน > นาว) + อา ปัจจัยเครื่องหมายอิตถีลิงค์

: นี + ณ = นีณ > นี > เน > นาว + อา = นาวา แปลตามศัพท์ว่า “พาหนะที่นำจากฝั่งไปสู่ฝั่ง”

“นาวา” หมายถึง เรือ, นาวา (a boat, ship)

(ข) นาวา + ณิ ปัจจัย, “ลบสระหน้า” คือ อา ที่ (นา)-วา (นาวา > นาว), ลบ ณ ที่ ณิ (ณิ > อิ) แล้วทีฆะ อิ เป็น อี

: นาวา + ณิ = นาวาณิ > นาวณิ > นาวิ > นาวี แปลตามศัพท์ว่า “เกี่ยวกับเรือ” “ผู้ประกอบหน้าที่ในเรือ” หมายถึง ทหารเรือ, นายเรือ, นายท้ายเรือ, ฝีพาย, ชาวเรือ, คนประจำเรือขึ้น-ล่อง (a navy, a sailor, mariner, a seaman, a ferryman)

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“นาวี : (คำนาม) เรือ, กองทัพเรือ.”

โปรดสังเกตว่า ความหมายของ “นาวี” ในภาษาไทยนั้น เป็นความหมายตามที่เข้าใจกันหรือใช้กันในภาษาไทยเท่านั้น ไม่ใช่ความหมายตรงตัวตามภาษาบาลี

พาณิชย + นาวี = พาณิชยนาวี แปลจากหลังมาหน้าว่า “ชาวเรือผู้กระทำกิจเกี่ยวกับการค้า” แปลจากหน้าไปหลังว่า “การค้าที่กระทำโดยชาวเรือ”

คำว่า “พาณิชยนาวี” ยังไม่ได้เก็บไว้ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554

อภิปราย :

คำว่า “พาณิชยนาวี” ที่พบในที่ทั่วไป มักเขียนเป็น “พาณิชย์นาวี” คือใส่เครื่องหมายทัณฑฆาต (การันต์) ที่ ย ด้วย

โปรดทราบว่าเป็นการเขียนผิด โปรดอย่าเขียนแบบนั้น และอย่าเขียนตามกันไป

หลักภาษาไทยคือ บาลีสันสกฤตที่สมาสหรือสนธิกันไม่ใส่เครื่องหมายทัณฑฆาตกลางคำ

คำว่า “พาณิชยนาวี” นอกจากมักเขียนผิดเป็น “พาณิชย์นาวี” แล้ว ยังมักอ่านผิดเป็น พา-นิด-นา-วี อีกด้วย

“พาณิชยนาวี” ต้องสะกดอย่างนี้ คือ ย ไม่ต้องการันต์ และต้องอ่านว่า พา-นิด-ชะ-ยะ-นา-วี

พา-นิด-ชะ-ยะ-นา-วี