คาถา (บาลีวันละคำ 44)
คาถา
อ่านตรงตัวว่า คา-ถา
ในภาษาบาลี คำว่า “คาถา” หมายถึงคําประพันธ์ประเภท “ร้อยกรอง” อย่างที่ภาษาไทยเรียกว่า กาพย์ กลอน โคลง ฉันท์
คาถาบทหนึ่งจะมี 4 บาท หรือ 4 วรรค จำนวนคำแต่ละวรรคและตำแหน่งคำภายในวรรคที่จะต้องใช้เสียงสั้น-ยาว หนัก-เบา เป็นไปตามกฎเกณฑ์ของคาถาแต่ละชนิด ทำนองเดียวกับกาพย์กลอนของไทยที่กำหนดว่าคำไหนต้องสัมผัสกับคำไหน
คาถา ในความหมายว่า “ร้อยกรอง” นี้ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “ฉันท์”
ตัวอย่างคาถาหรือฉันท์ 1 บท ในภาษาบาลี เช่น –
อาโรคฺยปรมา ลาภา
สนฺตุฏฺฐีปรมํ ธนํ
วิสฺสาสปรมา ญาติ
นิพฺพานปรมํ สุขํ.
ในภาษาไทย คำว่า “คาถา” มักเข้าใจกันว่า เป็นคำศักดิ์สิทธิ์ที่ใช้เสกเป่าหรือร่ายมนต์ขลังให้เกิดเป็นอิทธิฤทธิ์บันดาลผลที่ต้องการ อย่างที่เรียกว่า “คาถาอาคม” เช่นพูดว่า “เสกคาถา”
: ในพระพุทธศาสนา (ที่ถูกต้อง) ไม่มีคาถาที่จะเสกเป่าดลบันดาลผลที่ต้องการ นอกจากต้องลงมือทำเอาเอง
บาลีวันละคำ (44)
16-6-55
ห้องพระ
7-9-55
ข้อมูล
คาถา ๑
น. คําประพันธ์ประเภทร้อยกรองในภาษาบาลี, อัตราของฉันท์ คือ ๔ บาท เรียกว่า คาถาหนึ่ง.
คาถา ๒, คาถาอาคม
น. คําเสกที่ถือว่าศักดิ์สิทธิ์.
คาถา 1. คำประพันธ์ประเภทร้อยกรองในภาษาบาลี ตรงข้ามกับ จุณณิยบท
คาถาหนึ่งๆ มี ๔ บาท เช่น
อาโรคฺยปรมา ลาภา สนฺตุฏฺฐีปรมํ ธนํ
วิสฺสาสปรมา ญาติ นิพฺพานํ ปรมํ สุขํ ฯ
2. พุทธพจน์ที่เป็นคาถา (ข้อ ๔ ในนวังคสัตถุศาสน์) เทียบไวยากรณ์ 2.
3. ในภาษาไทย บางทีใช้ในความหมายว่า คำเสกเป่าที่ถือว่าศักดิ์สิทธิ์ อย่างที่เรียกว่า คาถาอาคม
ฉันท- ๑, ฉันท์ ๑
[ฉันทะ-] น. ชื่อคําประพันธ์ประเภทหนึ่งที่วางคํา ครุ ลหุ เป็นแบบต่าง ๆ. (ป.).