ม็อบ (บาลีวันละคำ 3,016)

ม็อบ

ภาษาบาลีว่าอย่างไร

“ม็อบ” มาจากคำอังกฤษว่า mob (เมื่อเขียนเป็นอักษรไทย บ ใบไม้ สะกด ไม่ใช่ ม็อป ป ปลา สะกด)

พจนานุกรม สอ เสถบุตร บอกไว้ดังนี้ –

mob n. adj. vt.

๑ โขลง, กลุ่มคน, ฝูงคน

๒ ห้อมล้อม, กลุ้มรุมทำร้าย

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล mob เป็นบาลีดังนี้

(ก) เป็นคำนาม :

(1) janasamūha ชนสมูห (ชะ-นะ-สะ-มู-หะ) = การชุมนุมกันของคน, ประชาชนมาชุมนุมกัน

(2) kalahakārī parisā กลหการี ปริสา (กะ-ละ-หะ-กา-รี ปะ-ริ-สา) = กลุ่มคนที่ก่อการทะเลาะวิวาท

(ข) เป็นคำกริยา :

(1) kalahaṃ karoti กลหํ กโรติ (กะ-ละ-หัง กะ-โร-ติ) = ทำการทะเลาะวิวาท

(2) kalahāya sannipatati กลหาย สนฺนิปตติ = ชุมนุมกันเพื่อทะเลาะวิวาท

ขยายความ :

เมื่อพิจารณาตามความหมายของคำบาลี –

(1) “ชนสมูห” การที่มีคนมาชุมนุมกันมากๆ ก็เรียกว่า “ม็อบ” ได้ โดยไม่ต้องคำนึงถึงว่ามาชุมนุมกันเพื่ออะไร

(2) “กลหการี ปริสา” คำนี้ระบุว่ามาชุมนุมกันเพื่อก่อการทะเลาะวิวาท หมายความว่า กลุ่มคนที่มาชุมนุมกันนั่นแหละทะเลาะวิวาทกันเอง คือคนตั้งแต่ 2 ฝ่ายหรือ 2 กลุ่มขึ้นไปมาชุมนุมเพื่อทะเลาะกัน

คำกริยาอีก 2 คำก็มีความหมายตามนัยแห่งข้อ (2) นี้

“ม็อบ” ในความหมายตามข้อ (2) นี้ เข้าใจง่ายๆ ก็คือ “คนทะเลาะกัน” หรือ “คนตีกัน”

คำบาลีที่เป็นหลักในความหมายนี้คือคำว่า “กลห”

(๑) “กลห” อ่านว่า กะ-ละ-หะ รากศัพท์มาจาก –

(1) กลหฺ (ธาตุ = ทะเลาะ) + อ (อะ) ปัจจัย

: กลหฺ + อ = กลห แปลตามศัพท์ว่า “อาการเป็นที่ทะเลาะกัน”

(2) กลฺ (ธาตุ = นับ, คำนวณ) + ห ปัจจัย

: กลฺ + ห = กลห แปลตามศัพท์ว่า “อาการเป็นเครื่องกำหนดความกล้าหาญ” (คือการที่ออกไปทะเลาะกับใครได้ถือว่าเป็นความกล้าหาญ)

“กลห” (ปุงลิงค์) หมายถึง การทะเลาะ, การวิวาท, การโต้เถียง (quarrel, dispute, fight)

แต่ “ม็อบ” ตามความหมายที่คนทั่วไปเข้าใจ ก็คือ “ประชาชนมาชุมนุมกัน” ตามข้อ (1) ซึ่งแปลเป็นคำบาลีว่า “ชนสมูห” แปลตามศัพท์ว่า “การชุมนุมกันของคน”

คำบาลีที่เป็นหลักในความหมายนี้คือคำว่า “สมูห”

(๒) “สมูห” อ่านว่า สะ-มู-หะ รากศัพท์มาจาก สํ (คำอุปสรรค ใช้แทนศัพท์ “สมฺมา” = โดยชอบ และ “วิเสส” = พิเศษ; พร้อมกัน, ดี) + อูหฺ (ธาตุ = นับ; ตั้งอยู่) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, แปลงนิคหิตที่ สํ เป็น ม (สํ > สม)

: สํ > สม + อูหฺ = สมูหฺ + ณ = สมูหณ= สมูห (ปุงลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า (1) “หมู่ที่นับกันโดยชอบและโดยพิเศษ” (2) “หมู่ที่ดำรงอยู่กับส่วนย่อย” (3) “หมู่อันเขารู้กันดีว่าเป็นส่วนเดียวกัน” หมายถึง กอง กลุ่ม, การรวมกัน (multitude, mass, aggregation)

“ม็อบ” ในความหมายตามคำบาลีว่า “ชนสมูห” นี้ โดยปกติก็จะต้องมีข้อเรียกร้องต้องการอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือมีเจตนาอย่างใดอย่างหนึ่งในการชุมนุมเสมอ

คนที่อยู่ร่วมกันตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป ถ้าต้องการให้อีกคนหนึ่งหรืออีกฝ่ายหนึ่งทำอะไรตามที่ตนต้องการ โดยปกติธรรมดาก็จะบอกกล่าวกันแต่โดยดี ฝ่ายที่ถูกบอกกล่าวเมื่อเห็นว่าเรื่องนั้นตนสามารถสนองความต้องการได้ก็จะยอมทำตามแต่โดยดี

ถ้าเป็นเช่นนี้ “ม็อบ” หรือ “ชนสมูห” ก็จะไม่เกิด

“ม็อบ” หรือ “ชนสมูห” ตามความหมายนี้เกิดขึ้นก็เพราะฝ่ายหนึ่งเรียกร้อง แต่อีกฝ่ายหนึ่งไม่ทำตามคำเรียกร้อง ฝ่ายเรียกร้องจึงต้องใช้วิธีการ “ชนสมูห” คือเอาจำนวนคนที่มาชุมนุมกันเป็นเครื่องบีบบังคับ

ที่ว่ามานี้ไม่ได้พิจารณาไปถึงเนื้อหาสาระของข้อเรียกร้อง ซึ่งอยู่นอกเหนือขอบเขตของบาลีวันละคำ

…………..

ดูก่อนภราดา!

: ถ้าไม่ยอมควบคุมความอยากตั้งแต่เบื้องต้น

: ก็ต้องพร้อมที่จะผจญความยากในเบื้องปลาย

#บาลีวันละคำ (3,016)

14-9-63

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย