อปโลกน (บาลีวันละคำ 57)

อปโลกน

อ่านว่า อะ-ปะ-โล-กะ-นะ

แปลว่า การบอกเล่า, การบอกกล่าวแก่ที่ประชุมเพื่อให้รับทราบพร้อมกัน หรือขอความเห็นชอบร่วมกันในกิจบางอย่างของส่วนรวม, การแจ้งให้ทราบ, การประกาศข้อมติของส่วนรวมเพื่อให้รับทราบ, การขออนุญาต, การได้รับอนุญาต, การบอกลา

คำนี้เอามาใช้ในภาษาไทย เพี้ยนเป็น “อุปโลกน์” และออกเสียงเป็น อุ-ปะ-โหฺลก, อุบ-ปะ-โหฺลก

ความหมายก็เพี้ยนไปด้วย กลายเป็นว่า ยกกันขึ้นไป สมมุติกันเองให้เป็นนั่นเป็นนี่ เช่น อุปโลกน์ให้เป็นหัวหน้า

เมื่อมีผู้ถวายของให้เป็นสังฆทาน เช่นถวายภัตตาหาร พระสงฆ์จะทำ “อปโลกนกรรม” (อะ-ปะ-โล-กะ-นะ-กำ) เรียกสั้นๆ ว่า อุปโลกน์ คือ ประกาศแบ่งแจกอาหารให้แก่พระสงฆ์สามเณรที่อยู่พร้อมกันในที่นั้น (เพราะของที่ถวายนั้นยังเป็นของสงฆ์คือของกลางอยู่ จึงต้องประกาศแบ่งกันก่อน) แล้วที่ประชุมก็เห็นชอบด้วยการเปล่งเสียงพร้อมกันว่า “สาธุ”

กรรมวิธีนี้คนทั้งหลายมักเข้าใจผิดว่า

(1) เป็นพิธีทำให้ของที่ถวายนั้นสำเร็จเป็นสังฆทาน

(2) ถ้าไม่อุปโลกน์ก่อน เมื่อพระฉันแล้วญาติโยมไปกินเข้า จะเป็นบาปฐานกินของสงฆ์

โปรดเข้าใจให้ถูกว่า

(1) ไม่ต้องอุปโลกน์ ของที่ถวายให้สงฆ์ ก็เป็นสังฆทานไปเรียบร้อยแล้ว

(2) ถึงจะไม่อุปโลกน์ อาหารที่พระฉันแล้วญาติโยมก็กินได้โดยไม่บาปแต่ประการใด เพราะเป็นของที่ “เป็นเดน” ไปแล้ว

บาลีวันละคำ (57)

30-6-55

อปโลกน์ ๑, อุปโลกน์

  [อะปะโหฺลก, อุปะโหฺลก, อุบปะโหฺลก] ก. ยกกันขึ้นไป เช่น อุปโลกน์ให้เป็นหัวหน้า. (ป. อปโลกน).

อปโลกน์ ๒

  [อะปะโหฺลก] ว. ที่บอกเล่า เช่น คําอปโลกน์. (ป. อปโลกน).

อปโลกน์ (ประมวลศัพท์)

บอกเล่า, การบอกเล่า, การบอกกล่าวแก่ที่ประชุมเพื่อให้รับทราบพร้อมกัน หรือขอความเห็นชอบร่วมกัน  ในกิจบางอย่างของส่วนรวม, ใช้ใน อปโลกนกรรม

อปโลกนกรรม (ประมวลศัพท์)

กรรมคือการบอกเล่า, กรรมอันทำด้วยการบอกกันในที่ประชุมสงฆ์ ไม่ต้องตั้ง ญัตติ คือคำเผดียงไม่ต้องสวด อนุสาวนา คือประกาศความปรึกษาและตกลงของสงฆ์ เช่นประกาศลงพรหมทัณฑ์ นาสนะสามเณรผู้กล่าวตู่พระพุทธเจ้า อปโลกน์แจกอาหารในโรงฉัน เป็นต้น

อปโลกน (บาลี-อังกฤษ)

permission, leave การขออนุญาต, การบอกลา

อปโลกนกมฺม proposal of a resolution, obtaining leave การแจ้งให้ทราบ, การได้รับอนุญาต

อปโลเกติ (บาลี-อังกฤษ)

1 to look ahead, to look before, to be eautious, to look after แลดู, มองดูข้างหน้า, ระมัดระวัง, ดูแล

2 to look up to, to obtain permission from, to get leave, to give notice of บอกลา, ได้รับอนุญาต, ได้รับอนุมัติ, ประกาศให้ทราบ

ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย