ชาตก (3) (บาลีวันละคำ 129)

ชาตก (3)

ชาดกในพระไตรปิฎกเป็นเพียงคำกล่าวโต้ตอบกันของบุคคลในเรื่อง พร้อมทั้งพระดำรัสของพระพุทธเจ้าที่ตรัสสรุปหรือแสดงคติธรรมเท่านั้น ไม่มีรายละเอียดใดๆ

รายละเอียดของเรื่องจะอยู่ในคัมภีร์ชั้นอรรถกถาที่ เรียกว่า “ชาตกัฏฐกถา” (ชา-ตะ-กัด-ถะ-กะ-ถา, เรียกให้ง่ายว่า “อรรถกถาชาดก”)

ตัวอย่างเช่น “อปัณณกชาดก” ชาดกเรื่องแรกในพระไตรปิฎกมีข้อความสั้นๆ เพียง 4 บรรทัด ว่า

[๑] คนพวกหนึ่งกล่าวฐานะอันหนึ่งว่าไม่ผิด

นักเดาทั้งหลายกล่าวฐานะอันนั้นว่าเป็นที่สอง

คนมีปัญญารู้ฐานะและมิใช่ฐานะนั้นแล้ว

ควรถือเอาฐานะที่ไม่ผิดไว้. 

อรรถกถาชาดกนำไปเล่าเป็นเรื่องประมาณ 20 หน้า ใจความว่า มีนายกองเกวียนสองคณะเดินทางไปค้าขาย คณะที่ไปก่อนหลงเชื่อยักษ์ที่หลอกลวงในระหว่างทาง จึงถูกทำร้ายตายหมดทั้งคณะ ส่วนคณะที่ไปทีหลังรู้ทันเล่ห์เหลี่ยมของยักษ์ จึงเดินทางโดยปลอดภัย พระพุทธเจ้าตรัสเล่าเรื่องนี้และตรัสพุทธภาษิตข้างต้นนั้น

เรื่องชาดกที่รู้จักกันและเล่ากันทั่วไป ก็คือเล่าตามอรรถกถาชาดกนี้

ชาดกมีจำนวน 547 เรื่อง ในพระไตรปิฎกเป็นหนังสือ 2 เล่ม ประมาณ 1,000 หน้า

แต่อรรถกถาชาดกเป็นหนังสือถึง 10 เล่ม กว่า 5,000 หน้า

ชาดกทุกเรื่องแปลเป็นภาษาไทยแล้วครบถ้วนบริบูรณ์

บาลีวันละคำ (129)

14-9-55

จำนวนหน้าชาดกในพระไตรปิฎก

เล่ม 27  มี 571 หน้า

เล่ม 28  มี 453 หน้า

รวม  1,024

จำนวนหน้าอรรถกถาชาดก

411 + 474 + 421 + 618 + 618 + 418 + 463 + 495 + 515 + 608 = 5,041 / 4,700 + 341

๑. อปัณณกชาดก

ว่าด้วยการรู้ฐานะและมิใช่ฐานะ

[๑] คนพวกหนึ่งกล่าวฐานะอันหนึ่งว่า ไม่ผิด นักเดาทั้งหลายกล่าวฐานะอันนั้นว่า เป็นที่สอง คนมีปัญญารู้ฐานะและมิใช่ฐานะนั้นแล้ว ควรถือเอาฐานะที่ไม่ผิดไว้. 

        ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย