ศักดิ์สิทธิ์ (บาลีวันละคำ 198)
ศักดิ์สิทธิ์
คำบาลีสันสกฤตที่โอนสัญชาติเป็นไทยอย่างสนิท
“ศักดิ์” บาลีเป็น “สตฺติ” (สัด-ติ) สันสกฤตเป็น “ศกฺติ” แปลว่า (1) ความสามารถ, กำลัง, อำนาจ (2) หอก, ฉมวก, ลูกศร ภาษาไทยใช้ตามรูปสันสกฤต ในที่นี้ใช้ตามความหมายแรก
“สิทฺธิ” (สิด-ทิ) บาลี-สันสกฤตรูปเหมือนกัน แปลว่า การกระทำสำเร็จ, ความสำเร็จ, ความรุ่งเรือง
“ศักดิ์” คำเดียว พจน.42 ให้ความหมายว่า อํานาจ, ความสามารถ, เช่น มีศักดิ์สูง ถือศักดิ์; กำลัง; ฐานะ เช่นมีศักดิ์และสิทธิแห่งปริญญานี้ทุกประการ
“สิทธิ์” คำเดียว พจน.42 ให้ความหมายว่า อำนาจอันชอบธรรม เช่น บุคคลมีสิทธิและหน้าที่ตามรัฐธรรมนูญ เขามีสิทธิ์ในที่ดินแปลงนี้; อํานาจที่จะกระทําการใด ๆ ได้อย่างอิสระ โดยได้รับการรับรองจากกฎหมาย (right)
ศักดิ์ + สิทธิ์ = ศักดิ์สิทธิ์ มีความหมายว่า บุคคลหรือสิ่งที่เชื่อถือกันว่ามีอำนาจอาจบันดาลให้สำเร็จได้ดังประสงค์, ขลัง, เช่น สิ่งศักดิ์สิทธิ์ วัตถุมงคลศักดิ์สิทธิ์
สตฺติ (ศักดิ์) มีใช้ในบาลี สิทฺธิ (สิทธิ์) ก็มีใช้ในบาลี
แต่ สตฺติ + สิทฺธิ = สตฺติสิทฺธิ =ศักดิ์สิทธิ์ ไม่มีใช้ในบาลี
“ศักดิ์สิทธิ์” จึงเป็นคำที่คนไทยคิดใช้ขึ้นเอง และให้ความหมายตามค่านิยมแบบไทยๆ
ศักดิ์ = ความสามารถ
สิทธิ = ความสำเร็จ
ศักดิ์สิทธิ์ : สำเร็จได้ด้วยความสามารถของตนเอง
ศักดิ์สิทธิ์กว่าสำเร็จได้ด้วยอำนาจบันดาลจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์
บาลีวันละคำ (198)
22-11-55
สตฺติ อิต. (พจนานุกรมศัพท์บาลี)
กำลัง, สามารถ, หอก.
สตฺติ (บาลี-อังกฤษ)
ความสามารถ, กำลัง, อำนาจ
สตฺติ หอก, ฉมวก, ลูกศร
สสติ หึสตีติ สตฺติ อาวุธที่เบียดเบียน
สส ธาตุ ในความหมายว่าเบียดเบียน ติ ปัจจัย แปลง ส เป็น ต
สตฺติ ความสามารถ, กำลัง
สกติ สมตฺเถตีติ สตฺติ ภาวะที่สามารถ
สก ธาตุ ในความหมายว่าสามารถ ติ ปัจจัย ลบ ก น ซ้อน ต
(ศัพท์วิเคราะห์)
สิทฺธิ (บาลี-อังกฤษ)
การกระทำสำเร็จ, ความสำเร็จ, ความรุ่งเรือง
สมิทฺธิ (บาลี-อังกฤษ)
ความสำเร็จ, ความรุ่งเรือง
ศักดิ-, ศักดิ์
น. อํานาจ, ความสามารถ, เช่น มีศักดิ์สูง ถือศักดิ์; กำลัง; ฐานะ เช่นมีศักดิ์และสิทธิแห่งปริญญานี้ทุกประการ; หอก, หลาว. (ส. ศกฺติ; ป. สตฺติ).
สิทธิ, สิทธิ์
[สิดทิ, สิด] น. อำนาจอันชอบธรรม เช่น บุคคลมีสิทธิและหน้าที่ตามรัฐธรรมนูญ เขามีสิทธิ์ในที่ดินแปลงนี้. (ป., ส.); (กฎ) อํานาจที่จะกระทําการใด ๆ ได้อย่างอิสระ โดยได้รับการรับรองจากกฎหมาย. (อ. right).
ศักดิ์สิทธิ์
ว. ที่เชื่อถือว่ามีอำนาจอาจบันดาลให้สำเร็จได้ดังประสงค์, ขลัง, เช่น สิ่งศักดิ์สิทธิ์ วัตถุมงคลศักดิ์สิทธิ์.