ศักดิ์สิทธิ์ (บาลีวันละคำ 198)

ศักดิ์สิทธิ์

คำบาลีสันสกฤตที่โอนสัญชาติเป็นไทยอย่างสนิท

“ศักดิ์” บาลีเป็น “สตฺติ” (สัด-ติ) สันสกฤตเป็น “ศกฺติ” แปลว่า (1) ความสามารถ, กำลัง, อำนาจ (2) หอก, ฉมวก, ลูกศร ภาษาไทยใช้ตามรูปสันสกฤต ในที่นี้ใช้ตามความหมายแรก

“สิทฺธิ” (สิด-ทิ) บาลี-สันสกฤตรูปเหมือนกัน แปลว่า การกระทำสำเร็จ, ความสำเร็จ, ความรุ่งเรือง

“ศักดิ์” คำเดียว พจน.42 ให้ความหมายว่า อํานาจ, ความสามารถ, เช่น มีศักดิ์สูง ถือศักดิ์; กำลัง; ฐานะ เช่นมีศักดิ์และสิทธิแห่งปริญญานี้ทุกประการ

“สิทธิ์” คำเดียว พจน.42 ให้ความหมายว่า อำนาจอันชอบธรรม เช่น บุคคลมีสิทธิและหน้าที่ตามรัฐธรรมนูญ เขามีสิทธิ์ในที่ดินแปลงนี้; อํานาจที่จะกระทําการใด ๆ ได้อย่างอิสระ โดยได้รับการรับรองจากกฎหมาย (right)

ศักดิ์ + สิทธิ์ = ศักดิ์สิทธิ์ มีความหมายว่า บุคคลหรือสิ่งที่เชื่อถือกันว่ามีอำนาจอาจบันดาลให้สำเร็จได้ดังประสงค์, ขลัง, เช่น สิ่งศักดิ์สิทธิ์ วัตถุมงคลศักดิ์สิทธิ์

สตฺติ (ศักดิ์) มีใช้ในบาลี สิทฺธิ (สิทธิ์) ก็มีใช้ในบาลี

แต่ สตฺติ + สิทฺธิ = สตฺติสิทฺธิ =ศักดิ์สิทธิ์ ไม่มีใช้ในบาลี

“ศักดิ์สิทธิ์” จึงเป็นคำที่คนไทยคิดใช้ขึ้นเอง และให้ความหมายตามค่านิยมแบบไทยๆ

ศักดิ์ = ความสามารถ

สิทธิ = ความสำเร็จ 

ศักดิ์สิทธิ์ : สำเร็จได้ด้วยความสามารถของตนเอง

ศักดิ์สิทธิ์กว่าสำเร็จได้ด้วยอำนาจบันดาลจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์

บาลีวันละคำ (198)

22-11-55

สตฺติ อิต. (พจนานุกรมศัพท์บาลี)

กำลัง, สามารถ, หอก.

สตฺติ (บาลี-อังกฤษ)

ความสามารถ, กำลัง, อำนาจ

สตฺติ หอก, ฉมวก, ลูกศร

สสติ หึสตีติ สตฺติ อาวุธที่เบียดเบียน

สส ธาตุ ในความหมายว่าเบียดเบียน ติ ปัจจัย แปลง ส เป็น ต

สตฺติ ความสามารถ, กำลัง

สกติ สมตฺเถตีติ สตฺติ ภาวะที่สามารถ

สก ธาตุ ในความหมายว่าสามารถ ติ ปัจจัย ลบ ก น ซ้อน ต

(ศัพท์วิเคราะห์)

สิทฺธิ (บาลี-อังกฤษ)

การกระทำสำเร็จ, ความสำเร็จ, ความรุ่งเรือง

สมิทฺธิ (บาลี-อังกฤษ)

ความสำเร็จ, ความรุ่งเรือง

ศักดิ-, ศักดิ์

  น. อํานาจ, ความสามารถ, เช่น มีศักดิ์สูง ถือศักดิ์; กำลัง; ฐานะ เช่นมีศักดิ์และสิทธิแห่งปริญญานี้ทุกประการ; หอก, หลาว. (ส. ศกฺติ; ป. สตฺติ).

สิทธิ, สิทธิ์

  [สิดทิ, สิด] น. อำนาจอันชอบธรรม เช่น บุคคลมีสิทธิและหน้าที่ตามรัฐธรรมนูญ เขามีสิทธิ์ในที่ดินแปลงนี้. (ป., ส.); (กฎ) อํานาจที่จะกระทําการใด ๆ ได้อย่างอิสระ โดยได้รับการรับรองจากกฎหมาย. (อ. right).

ศักดิ์สิทธิ์

  ว. ที่เชื่อถือว่ามีอำนาจอาจบันดาลให้สำเร็จได้ดังประสงค์, ขลัง, เช่น สิ่งศักดิ์สิทธิ์ วัตถุมงคลศักดิ์สิทธิ์.

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย