เรียนบาลีแบบใช้งานในชีวิตประจำวัน (๐๐๑)
เรียนบาลีแบบใช้งานในชีวิตประจำวัน (๐๑๕)
เรียนบาลีแบบใช้งานในชีวิตประจำวัน (๐๑๕)
————————————–
ศีลห้า: ว่าได้ แปลถูก ปฏิบัติได้ (ต่อ)
…………………………..
(๒) อทินฺนาทานา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ.
…………………………..
อะทินนาทานา เวระมะณี สิกฺขาปะทัง สะมาทิยามิ.
…………………………..
คำที่เป็นหลักในศีลข้อที่สองคือ “อะทินนาทาน” อ่านว่า อะ-ทิน-นา-ทา-นะ แยกคำเป็น อะทินน + อาทาน
(๑) “อะทินน” เขียนแบบบาลีเป็น “อทินฺน” อ่านว่า อะ-ทิน-นะ แปลว่า “สิ่งที่ไม่มีผู้ยกให้” หรือ “สิ่งที่เจ้าของมิได้ยกให้”
(๒) “อาทาน” คำไทยอ่านว่า อา-ทาน คำบาลีอ่านว่า อา-ทา-นะ แปลตามศัพท์ว่า “การถือเอา” “การฉวยเอา”
“อาทาน” เป็นคำที่ตรงกันข้ามกับ “ทาน”
“ทาน” = ให้
“อาทาน” = เอา
“อา” ที่เติมเข้าข้างหน้า ภาษาบาลีไวยากรณ์เรียกว่า “คำอุปสรรค” คือคำที่ใช้เติมหน้าคำอื่น มีประมาณ ๒๐ คำ “อา” เป็นคำหนึ่งในจำนวนนั้น
ความหมายของ “อา” นักเรียนบาลีท่องกันว่า “อา = ทั่ว, ยิ่ง, กลับความ”
คือ “อา” เมื่อเติมเข้าข้างหน้าคำไหน ก็ทำให้คำนั้นมีความหมายเพิ่มขึ้นจากความหมายเดิมว่า “-ทั่ว” หรือ “-ยิ่ง”
เช่น “การ” แปลว่า “ทำ”
เติม “อา” เข้าข้างหน้าเป็น “อาการ” แปลว่า “ทำทั่ว” หรือ “ทำยิ่ง” อย่างนี้เป็นต้น
ส่วน “กลับความ” ก็คือคำเดิมมีความหมายอย่างหนึ่ง เติม “อา” เข้าข้างหน้า ความหมายกลับเป็นตรงกันข้าม เช่น –
“คม” แปลว่า “ไป”
“อาคม” แปลว่า “มา”
“หาร” แปลว่า “นำไป”
“อาหาร” แปลว่า “นำมา”
“ทาน” แปลว่า “ให้”
“อาทาน” แปลว่า “เอา” คือตรงกันข้ามกับ “ให้”
………………..
อทินฺน + อาทาน = อทินฺนาทาน จึงแปลว่า การถือเอาสิ่งของที่เจ้าของมิได้ยกให้ คำพูดสามัญว่า ลักทรัพย์
“อทินฺนาทาน” เขียนแบบคำอ่านเป็น “อะทินนาทานะ” ใช้ในภาษาไทยเป็น “อทินนาทาน” อ่านว่า อะ-ทิน-นา-ทาน พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔ บอกความหมายว่า “การถือเอาสิ่งของที่เจ้าของไม่ได้ให้แก่ตน, การลักทรัพย์”
………………..
“อทินนาทาน” เป็นศีลข้อที่ ๒ ในศีล ๕ ศีล ๘ และศีล ๑๐ และเป็นอาบัติปาราชิกสิกขาบทที่ ๒ ในจำนวน ๔ สิกขาบท
องค์ประกอบที่ตัดสินว่าเป็น “อทินนาทาน” มี ๕ คือ :
(๑) ปรปริคฺคหิตํ ทรัพย์นั้นเป็นของผู้อื่น และเจ้าของยังทรงสิทธิ์ครอบครองหวงแหนอยู่
(๒) ปรปริคฺคหิตสญฺญิตา ผู้กระทำผิดรู้ข้อเท็จจริงตามข้อต้นนั้น
(๓) เถยฺยจิตฺตํ มีเจตนาที่จะได้ทรัพย์นั้นมาครอบครองโดยที่เจ้าของมิได้ยินยอมพร้อมใจ
(๔) อุปกฺกโม ลงมือกระทำการ
(๕) เตน หรณํ ได้ทรัพย์นั้นมาครอบครองโดยผลแห่งการกระทำนั้น
หมายเหตุ :
ถ้าผู้กระทำ “อทินนาทาน” เป็นภิกษุ และทรัพย์นั้นมีมูลค่าตั้งแต่ ๕ มาสกขึ้นไป (มาสก : ชื่อมาตราเงินในครั้งโบราณ ๕ มาสก เป็น ๑ บาท.-พจน.๕๔) เมื่อครบองค์ประกอบ ย่อมขาดจากความเป็นภิกษุทันที โดยไม่ขึ้นกับคำวินิจฉัยใดๆ แม้ยังครองเพศภิกษุอยู่ ก็อยู่ในฐานะ “ลักเพศ” คือขโมยเพศของภิกษุมาครองโดยไม่มีสิทธิ์ เท่ากับเป็นขโมย ๒ ชั้น
ชั้นหนึ่งขโมยทรัพย์
อีกชั้นหนึ่งขโมยเพศ
…………………………..
พูดภาษาไทยว่า –
ข้าพเจ้าขอสมาทานสิกขาบทคืองดเว้นจากการลักทรัพย์
พูดเป็นภาษาบาลีว่า –
อทินฺนาทานา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ.
…………………………..
นาวาเอก ทองย้อย แสงสินชัย
๒ กรกฎาคม ๒๕๖๔
๑๘:๒๓
……………………………………
เรียนบาลีแบบใช้งานในชีวิตประจำวัน (๐๑๖)
……………………………………
เรียนบาลีแบบใช้งานในชีวิตประจำวัน (๐๑๔)