ธุรกิจ (บาลีวันละคำ 353)

ธุรกิจ

(บาลีไทย)

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 ให้ความหมายคำว่า “ธุรกิจ” ไว้ว่า “การงานประจําเกี่ยวกับอาชีพค้าขาย หรือกิจการอย่างอื่นที่สําคัญและที่ไม่ใช่ราชการ” และความหมายในทางกฎหมายก็บอกไว้ว่า “การประกอบกิจการในทางเกษตรกรรม อุตสาหกรรม หัตถกรรม พาณิชยกรรม การบริการ หรือกิจการอย่างอื่น เป็นการค้า” (ความสั้นๆ ว่า “การประกอบกิจการเป็นการค้า”)

ในภาษาบาลี “ธุร” (ทุ-ระ) แปลว่า แอก, คานรถ, สัมภาระ, น้ำหนักบรรทุก, ภาระ, หน้าที่, การรับผิดชอบ, ส่วนหน้า, ศีรษะ, ยอด, ข้างหน้า, หัวหน้า, ผู้นำ, บทบาทที่สำคัญ, ปลายสุด, ที่ตอนต้นหรือตอนปลาย

“กิจ” บาลีเป็น “กิจฺจ” (กิด-จะ) แปลว่า หน้าที่, การงาน, การบริการ; พิธี, การกระทำ, ควรทำ, ควรประกอบ

ธุร + กิจฺจ = ธุรกิจฺจ = ธุรกิจ (ไม่มีศัพท์ที่ผสมกันแบบนี้ในคัมภีร์) แปลตามศัพท์ว่า “หน้าที่อันจะต้องแบกหามลากเข็นกันไป” หรือแปลสั้นๆ ว่า “งานที่ต้องรับผิดชอบ” ไม่ได้หมายเฉพาะถึงการประกอบอาชีพเกี่ยวกับค้าขาย หรือ “ธุรกิจ” ตามความหมายในภาษาไทย หรือที่เราคุ้นกับคำฝรั่งว่า business แต่ประการใด

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล business เป็นบาลีว่า กมฺมนฺต (การงาน) วฺยาปาร (ธุรกิจ) ชีวิกาวุตฺติ (อาชีพ) ไม่ได้แปลว่า “ธุรกิจฺจ” แต่ประการใด

“ธุรกิจฺจ – ธุรกิจ” จึงเป็นบาลีตามภูมิปัญญาไทยอีกคำหนึ่ง

: อย่าห่วงธุรกิจ จนลืมดูแลจิตของตัวเอง

บาลีวันละคำ (353)

30-4-56

ธุร = แอก, หน้าที่, การงาน (ศัพท์วิเคราะห์)

ธุพฺพติ หึสตีติ ธุโร สิ่งที่เบียดเบียน

ธุพฺพิ ธาตุ ในความหมายว่าเบียดเบียน อร ปัจจัย ลบ พฺพ ลบสระหน้า

ธรียเตตีติ ธุโร สิ่งอันเขาทรงไว้

ธรฺ ธาตุ ในความหมายว่าทรงไว้ อ ปัจจัย แปลง อ เป็น อุ

ธุร (ปุง.และ นปุง.) (บาลี-อังกฤษ)

๑ แอก, คานรถ

๒ (อุปมา) สัมภาระ, น้ำหนักบรรทุก, ภาระ, หน้าที่, การรับผิดชอบ

๓ ส่วนหน้า, ศีรษะ, ยอด, ข้างหน้า; (อุปมา) หัวหน้า, ผู้นำ, บทบาทที่สำคัญ

๔ ปลายสุด, ที่ตอนต้นหรือตอนปลาย

กิจฺจ (ริจฺจ ปัจจัย)

๑ (คุณ) ควรทำ, ควรประกอบ; (นปุง.) สิ่งที่ควรทำ

๒ (นปุง.) กิจ, หน้าที่, การงาน, การบริการ; พิธี, การกระทำ

ธุร-, ธุระ

 [ทุระ-] น. หน้าที่การงานที่พึงกระทํา, กิจในพระศาสนา มี ๒ อย่าง คือ การเล่าเรียน เรียกว่า คันถธุระ และ การปฏิบัติทางใจ เรียกว่า วิปัสสนาธุระ; (ปาก) เรื่องส่วนตัว เช่น ไม่ใช่ธุระของคุณ. (ป., ส.).

ธุรการ

 น. การจัดกิจการงานโดยส่วนรวมของแต่ละหน่วย ซึ่งมิใช่งานวิชาการ.

ธุรกิจ

 น. การงานประจําเกี่ยวกับอาชีพค้าขาย หรือกิจการอย่างอื่นที่สําคัญและที่ไม่ใช่ราชการ; (กฎ) การประกอบกิจการในทางเกษตรกรรม อุตสาหกรรม หัตถกรรม พาณิชยกรรม การบริการ หรือกิจการอย่างอื่น เป็นการค้า.

กิจ, กิจ-

        [กิด, กิดจะ-] น. ธุระ, งาน. (ป. กิจฺจ).

business (พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี)

กมฺมนฺต, วฺยาปาร, ชีวิกาวุตฺติ

วฺยาปาร อาชีพ, ธุรกิจ, การบริการ, การงาน

โลกกิจฺจธุรวหนฏฺเน ปุริสโธรโยฺห ฯ

สทฺธมฺมปชฺโชติกา มหานิทฺเทสวณฺณนา หน้า 414

สทฺธมฺมปกาสินี ๒ ปฏิสมฺภิทามคฺควณฺณนา หน้า 409

ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย