ผลประโยชน์ (บาลีวันละคำ 539)

ผลประโยชน์

(บาลีไทย)

อ่านว่า ผน-ปฺระ-โหฺยด

“ผล” บาลีเขียนเหมือนกัน อ่านว่า ผะ-ละ แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่เผล็ดออก” หมายถึง ผลไม้, ผลลัพธ์, ผลที่ได้รับ, ผลที่เกิดตามมา, การสำเร็จผล, พรที่ได้

“ประโยชน์” บาลีเป็น “ปโยชน” อ่านว่า ปะ-โย-ชะ-นะ

รากศัพท์คือ ป (คำอุปสรรค = ทั่ว, ข้างหน้า, ก่อน, ออก) + ยุช (ธาตุ = ประกอบ) > โยช + ยุ ปัจจัย > อน (อะ-นะ) = ปโยชน

“ปโยชน” แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่พึงประกอบ” ความหมายทั่วไปคือ การใช้, การประกอบ, การนำไปใช้, การลงมือปฏิบัติ, การประกอบกิจ, การแต่งตั้ง, การกำหนด, การสั่งการ, จุดมุ่งหมาย (ดูรายละเอียดที่ “ปโยชน” บาลีวันละคำ (387) 5-6-56)

ในภาษาไทย พจน.42 ยังไม่ได้เก็บคำว่า “ผลประโยชน์” ไว้ แต่มีคำว่า “ผล” และคำว่า “ประโยชน์” บอกไว้ว่า –

ผล : ลูกไม้ เช่น ผลมะม่วง ผลมะปราง; สิ่งที่เกิดจากการกระทำ เช่น ผลแห่งการทำดี ผลแห่งการทำชั่ว; ประโยชน์ที่ได้รับ เช่น ทำนาได้ผล เรียนได้ผล; จำนวนที่ได้จากการคำนวณ เช่น 5 กับ 7 บวกกัน ได้ผลเท่ากับ 12

ประโยชน์ : สิ่งที่มีผลใช้ได้ดีสมกับที่คิดมุ่งหมายไว้, ผลที่ได้ตามต้องการ, สิ่งที่เป็นผลดีหรือเป็นคุณ, เช่น ประโยชน์ของการศึกษา ประโยชน์ของโรงเรียน

ความหมายที่สอดคล้องกัน ตามพจน.42 คือ –

ผล : ประโยชน์ที่ได้รับ

ประโยชน์ : ผลที่ได้ตามต้องการ

: ถ้าทำเพื่อผลประโยชน์ของแผ่นดิน ก็จะได้ผลประโยชน์ด้วยกันทุกคน

: ถ้าทำเพื่อผลประโยชน์ส่วนตน ก็จะนำไปสู่ความพินาศหมดทั้งแผ่นดิน

บาลีวันละคำ (539)

6-11-56

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย