เสน่หา (บาลีวันละคำ 1,002)

เสน่หา

อ่านว่า สะ-เหฺน่-หา

บาลีเป็น “สิเนห” (สิ-เน-หะ)

บาลีเขียนเป็น “เสฺนห” (สฺเน-หะ) ก็มี

“สิเนห” รากศัพท์มาจาก สินิหฺ (ธาตุ = ยินดี, ติด, ชุ่มชื่น) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, แปลง อิ (ที่ –นิ-) เป็น เอ

: สินิหฺ + ณ = สินิห > สิเนห แปลตามศัพท์ว่า “ความยินดี” “ความติด” “ความชุ่มชื่น”

“สิเนห” ในบาลีใช้ในความหมายดังนี้ :

(1) ของเหนียว, ความชื้นเป็นน้ำมัน, น้ำหล่อเลี้ยง (viscous liquid, unctuous moisture, sap)

(2) ไขมัน (fat)

(3) ความสิเนหา, ความรัก, ความปรารถนา, ราคะ (affection, love, desire, lust)

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ว่า –

“เสฺนห : (คำนาม) ความรัก, ความกรุณา; น้ำมัน, ไข; affection, kindness; oil, grease.”

ภาษาไทยนำคำนี้มาใช้หลายรูป คือ :

สิเนหะ = สิ-เน-หะ

สิเนหา = สิ-เน-หา

สิเน่หา = สิ-เหฺน่-หา

เสนห = สะ-เน-หะ

เสนหา = สะ-เน-หา

เสน่หา = สะ-เหฺน่-หา

เสน่ห์ = สะ-เหฺน่

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

(1) สิเนหะ, สิเนหา, สิเน่หา : (คำนาม) ความรัก, ความมีเยื่อใย, เช่น เขาให้สร้อยเส้นนี้แก่ฉันด้วยความสิเน่หา. (ป.; ส. เสฺนห).

(2) เสนห-, เสนหา, เสน่หา : (คำนาม) ความรัก. (ส.).

(3) เสน่ห์ : (คำนาม) ลักษณะที่ชวนให้รัก เช่น เธอเป็นคนมีเสน่ห์; วิธีการทางไสยศาสตร์ที่ทำให้คนอื่นรัก เช่น เขาถูกเสน่ห์.

ข้อสังเกต :

รูปคำ “เสนห” (ในข้อ 2) ที่ พจน. บอกว่าเป็นรูปสันสกฤต (ในวงเล็บว่า ส.) นั้น ความจริงแล้วในบาลีก็มีรูปคำเช่นนี้

อภินันทนาการ :

ญาติมิตรท่านใดมีบุตรหลานที่เกิดในวันนี้ (วันเสาร์) ถ้ายังไม่ได้ตั้งชื่อ ขอเสนอคำว่า “สิเนหัช” รูปและเสียงใช้เป็นชื่อได้ทั้งเด็กหญิงและเด็กชาย ปลอดจากอักษรที่เป็นกาลกิณี

อ่านว่า สิ-เน-หัด

แปลว่า “เกิดจากความสิเนหา” (sprung from affection)

: ตั้งจิตปรารถนาดีต่อกันให้ตลอด

: เป็นสุดยอดของความเสน่หา

14-2-58

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย