สรีระ (บาลีวันละคำ 1,019)
สรีระ
อ่านว่า สะ-รี-ระ
บาลีเขียน “สรีร” อ่านว่า สะ-รี-ระ เช่นกัน
“สรีร” รากศัพท์มาจาก สรฺ (ธาตุ = เป็นไป, เบียดเบียน) + อีร ปัจจัย
: สรฺ + อีร = สรีร แปลตามศัพท์ว่า –
(1) “ร่างที่เป็นไปตามปกติ” คือเกิดขึ้น ดำรงอยู่ แตกสลายไปตามธรรมดา
(2) “ร่างที่เบียดเบียนลม” คือทำให้ลมผ่านไม่สะดวกเนื่องจากมาปะทะกับร่าง
ถามเล่นๆ :
วัตถุทึบชนิดอื่นๆ เช่น กำแพง ก้อนหิน ลมก็ผ่านไม่สะดวกทั้งนั้น ไฉนจึงไม่เรียกสิ่งนั้นๆ ว่า “สรีร” ด้วยเล่า ?
“สรีร” ใช้ในความหมายดังนี้ :
(1) ร่างกาย, โครงร่างของสิ่งใดๆ ที่เป็นวัตถุ (the body, the physical body)
(2) ร่างกายคนตาย, ซากศพ (a dead body, a corpse)
(3) กระดูก (the bones)
(4) ส่วนของร่างกายของผู้ที่ถึงแก่กรรมไปแล้ว (relics)
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“สรีร-, สรีระ : (คำนาม) ร่างกาย. (ป.; ส. ศรีร).”
สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ว่า –
“ศรีร : (คำนาม) กาย, ร่าง, ตัว; the body.”
โปรดสังเกต :
(๑) “ศรีร” อ่านว่า สะ-รี-ระ
ศรี– ในที่นี้ไม่ใช่อ่านว่า สี แต่อ่านว่า สะ-รี- เป็นคนละคำกับ ศรี ที่หมายถึงมิ่งขวัญ สิริมงคล
(๒) เคยมีคำที่พูดกันในภาษาไทยว่า “ห้องศรีรสำราญ” (อ่านว่า ห้อง-สะ-รี-ระ-สำ-ราน) หมายถึง ห้องน้ำ, ห้องส้วม
คำนี้ถ้าไม่ทันสังเกตก็ชวนให้อ่านผิดเป็น ห้อง-สี-สำ-ราน
คำว่า “ศรีรสำราญ” อาจกลายเป็น “ศรีสำราญ” ไปได้โดยไม่ตั้งใจ
: น้อยคนนักที่จะใช้สรีระอันไร้สาระเป็นอุปกรณ์คว้าเอาสิ่งที่เป็นสาระไว้ได้
: ส่วนมากคว้าได้แต่สิ่งที่ไร้สาระยิ่งขึ้น แต่ก็ยังหลงเข้าใจว่าตนได้สิ่งที่เป็นสาระ
3-3-58