อาโรคฺย (บาลีวันละคำ 1,023)

อาโรคฺย

ไม่ใช่ อโรคยา

“อาโรคฺย” รากศัพท์มาจาก :

ขั้นที่ 1 : โรค (โร-คะ) = ความเจ็บป่วย, โรค (illness, disease)

ขั้นที่ 2 : น + โรค (แปลง น เป็น อ) = อโรค : โรคของผู้นั้นไม่มี เหตุนั้น เขาจึงชื่อว่า “อโรค” (อะ-โร-คะ) = ผู้ไม่มีโรค, ไม่เจ็บป่วย, มีสุขภาพดี (one who without disease, one who healthy)

ขั้นที่ 3 : อโรค + ณฺย ปัจจัย, ลบ ณฺ, ยืดเสียง อะ ที่ อ (-โรค) เป็น อา ตามสูตร : “ด้วยอำนาจปัจจัยเนื่องด้วย ณ”

: อโรค > อาโรค + ณฺย > ย = อาโรคฺย แปลตามศัพท์ว่า “ภาวะของผู้ไม่มีโรค” หมายถึง ความไม่มีโรค, ความมีอนามัยดี (absence of illness, health)

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ว่า –

“อาโรคฺย : (คำนาม) ความสำราญ, ความไม่มีโรค; health, soundness of body.”

ทำความเข้าใจ :

(1) คำเดิม “อโรค” (อะ-โร-คะ) ผ่านกรรมวิธีทางไวยากรณ์เป็น “อาโรคฺย”

จาก อโร- เป็น อาโร-

(2) “อาโรคฺย” คฺ ควาย เป็นตัวสะกดและออกเสียงครึ่งเสียง ดังนั้น จะอ่านว่า อา-โร-คะ-ยะ ไม่ถูก อ่านว่า อา-โรก-ยะ ก็ไม่ถูก

(3) “อาโรคฺย” ออกเสียงว่า อา-โรก-เคียะ จะเป็นเสียงตรงที่สุด

(4) ข้อความเต็มๆ ที่มีคำนี้ปรากฏในคัมภีร์พระธรรมบท (พระไตรปิฎกเล่ม 25 ข้อ 25 หน้า 42) คือ “อาโรคฺยปรมา ลาภา” เป็นคำบาลีที่คนไทยเอาไปพูดกันแพร่หลายคำหนึ่ง

แต่ส่วนมากจะพูดผิด คือพูดว่า อะโรคะยา  ปะระมา  ลาภา

(5) คำที่ถูก

บาลีเขียนว่า “อาโรคฺยปรมา  ลาภา”

แยกเป็นสองกลุ่มคำ คือ (๑) อาโรคฺยปรมา (๒) ลาภา

ไม่ใช่ (๑) อโรคยา (๒) ปรมา (๓) ลาภา

เขียนเป็นคำอ่านว่า “อาโรคยะปะระมา  ลาภา”

ไม่ใช่ อะโรคะยา / ปะระมา / ลาภา

อ่านว่า อา-โรก-คฺยะ(เคียะ)-ปะ-ระ-มา ลา-พา

จำกฎสั้นๆ ก็ได้ว่า “อา– ไม่ใช อะ, –ยะ ไม่ใช่ ยา”

“อาโรคฺยปรมา  ลาภา” แปลตามสำนวนบาลี (word by word) ว่า “ลาภทั้งหลาย มีความไม่มีโรคเป็นอย่างยิ่ง”

แปลให้เข้าใจง่ายๆ ว่า ความไม่มีโรคเป็นลาภอย่างยิ่ง, ความไม่มีโรคเป็นลาภอันประเสริฐ, ความไม่มีโรคเป็นบรมลาภ

วิสัยของบัณฑิต : แก้ไขที่ผิดให้เป็นถูก

วิสัยคนสิ้นคิด : อธิบายผิดให้กลายเป็นถูก

—————-

(ตามคำถามของพระคุณท่าน พระครูวิบูลย์โพธิวัตร ปิ่นสวัสดิ์)

7-3-58

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย