สัจจะ และ สัตย์ (บาลีวันละคำ 1,231)

สัจจะ และ สัตย์

ต่างกันอย่างไร

“สัจจะ” เป็นรูปคำบาลี “สจฺจ” (สัด-จะ)

“สัตย์” เป็นรูปคำสันสกฤต “สตฺย”

(๑) “สจฺจ” แปลตามรากศัพท์ว่า –

(1) “สิ่งที่มีในคนดีทั้งหลาย” (สัจจะจึงต้องเป็นไปในทางดี)

(2)“สิ่งที่เบียดเบียนทุกข์” (สัจจะจึงต้องใช้เพื่อแก้ทุกข์ คือแก้ปัญหา)

“สจฺจ” เป็นคำนาม แปลว่า ความจริง (the truth), การยืนยันแน่นอน (a solemn asseveration) เป็นคุณศัพท์ แปลว่า จริง, แท้ (real, true)

(๒) “สัตย์” สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ว่า –

(สะกดตามต้นฉบับ)

(1) สตฺย : (คุณศัพท์) ‘สัตย์’ จริง, มีสัตย์; วิศุทธ์, สุจจริต, ศุทธมติ, หรือกล่าวความจริง; true; sincere, honest, speaking the truth.

(2) สตฺย : (คำนาม) ‘สัตย์’ ความจริง; ประติชญาหรือคำศบถ; การกล่าวความจริง; ความวิศุทธิหรือความจริงใจ true; an oath; speaking the truth; sincerely, or veracity.

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

(1) สัจ, สัจ-, สัจจะ : (คำนาม) ความจริง, ความจริงใจ, เช่น ทำงานร่วมกันต้องมีสัจจะต่อกัน. (ป. สจฺจ; ส. สตฺย).

(2) สัตย-, สัตย์ : (คำนาม) ความจริง เช่น รักษาสัตย์, คำมั่นสัญญา, เช่น เสียชีพอย่าเสียสัตย์ ลูกเสือให้สัตย์ปฏิญาณ.(คำวิเศษณ์) จริง เช่น วาจาสัตย์, มักใช้เข้าคู่กับคำอื่น เช่น สัตย์ซื่อ ซื่อสัตย์ สัตย์จริง. (ส.; ป. สจฺจ).

ความหมายในภาษาไทย :

(ตามความเข้าใจของผู้เขียนบาลีวันละคำ)

(๑) สัจจะ : มีความหมายหนักไปในทาง >

(1) ความจริง (the truth) ตรงข้ามกับความเท็จ

(2) จริงใจ, อย่างมีน้ำใสใจจริง (sincere, heartfelt) ตรงข้ามกับมารยา เสแสร้ง

(๒) สัตย์ : มีความหมายหนักไปในทาง >

(1) ตรง, โดยตรง; ตรงไปตรงมา (straight, direct; straightforward, honest, upright) ตรงข้ามกับมีลับลมคมใน มีเล่ห์เหลี่ยม

(2) ความซื่อตรง, ความซื่อสัตย์ (straightness, uprightness) ตรงข้ามกับทรยศคดโกง หักหลัง

: ไม่มีศีล อาจจะยังเหลือสัตย์

: แต่ถ้าไม่มีสัตย์ ก็ไม่เหลืออะไรเลย

————

(ตามคำถามของ สุรชัย รักษาชาติ)

12-10-58

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย