บริหาร (บาลีวันละคำ 746)

บริหาร

อ่านว่า บอ-ริ-หาน

บาลีเป็น “ปริหาร” อ่านว่า ปะ-ริ-หา-ระ

“ปริหาร” รากศัพท์มาจาก ปริ (= รอบ) + หรฺ (ธาตุ = นำไป) + ณ ปัจจัย ทีฆะ อะ ต้นธาตุ เป็น อา, ลบ ณ

: ปริ + หร = ปริหร > ปริหาร + ณ = ปริหาร แปลว่า “นำไปรอบ”

“ปริหาร” ในบาลีใช้ในความหมายดังนี้ –

(1) ความเอาใจใส่, การดูแลระมัดระวัง, การป้องกัน (attention, care, protection)

(2) เกียรติยศ, สิทธิพิเศษ, ภูมิฐาน (honour, privilege, dignity)

(3) บริเวณรอบๆ, เส้นหรือแนวรอบที่ดิน (surrounding, circuit of land)

(4) ลงมือปฏิบัติการ (attack)

(5) การละเว้นหรือหลีก, การหลีกให้พ้น (avoidance, keeping away from)

“ปริหาร” ใช้ในภาษาไทยว่า “บริหาร” (บอ-ริ-หาน) พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายไว้ดังนี้ –

(1) ออกกําลัง เช่น บริหารร่างกาย

(2) ปกครอง เช่น บริหารส่วนท้องถิ่น

(3) ดําเนินการ, จัดการ เช่น บริหารธุรกิจ

(4) กล่าวแก้

(5) ดํารัสสั่ง เช่น ราชบริหาร

(6) คําแถลงไข เช่น พระพุทธบริหาร

สรุปว่า “ปริหาร” ในบาลี กับ “บริหาร” ในภาษาไทย บางความหมายคล้ายกัน แต่หลายความหมายต่างกัน

: บริหารอะไรก็ผิด ถ้าไม่บริหารจิตให้ซื่อตรง

#บาลีวันละคำ (746)

3-6-57

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย