ศุภยาตรา (บาลีวันละคำ 1,806)

ศุภยาตรา

อ่านว่า สุบ-พะ-ยาด-ตฺรา

แยกศัพท์เป็น ศุภ + ยาตรา

(๑) “ศุภ”

บาลีเป็น “สุภ” (สุ– ส เสือ) อ่านว่า สุ-พะ รากศัพท์มาจาก –

(1) สุ (คำอุปสรรค = ดี,งาม) + ภา (ธาตุ = รุ่งเรือง) + กฺวิ ปัจจัย, ลบ กฺวิ, ลบสระที่สุดธาตุ (ภา > ภ)

: สุ + ภา = สุภา + กฺวิ = สุภากฺวิ > สุภา > สุภ (ปุงลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “ภาวะที่รุ่งเรืองด้วยดี”

(2) สุภฺ (ธาตุ = รุ่งเรือง) + อ ปัจจัย

: สุภฺ + อ = สุภ (นปุงสกลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่งดงาม”

(3) สุ (คำอุปสรรค = ดี,งาม) + ภู (ธาตุ = มี, เป็น) + กฺวิ ปัจจัย, ลบ กฺวิ, ลบสระที่สุดธาตุ (ภู > ภ)

: สุ + ภู = สุภู + กฺวิ = สุภูกฺวิ > สุภู > สุภ (นปุงสกลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่เป็นโดยสภาวะที่งดงาม”

“สุภ” ใช้เป็นคุณศัพท์หมายถึง –

(1) เจิดจ้า, สว่าง, งดงาม (shining, bright, beautiful)

(2) ได้ฤกษ์, โชคดี, น่าพึงใจ (auspicious, lucky, pleasant)

“สุภ” ใช้เป็นคำนามหมายถึง สวัสดิภาพ, ความดี, ความพึงใจ, ความสะอาด, ความสวยงาม, สุขารมณ์ (welfare, good, pleasantness, cleanliness, beauty, pleasure)

บาลี “สุภ” สันสกฤตเป็น “ศุภ” (ศุ– ศ ศาลา)

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ดังนี้ –

(สะกดตามต้นฉบับ)

(1) ศุภ : (คำวิเศษณ์) เปนสุขหรือมีสุข, มีโชคหรือเคราะห์ดี, มีหรือเป็นมงคล; งาม; วิศิษฏ์; คงแก่เรียน; happy, fortunate, auspicious; handsome, beautiful; splendid; learned.

(2) ศุภ : (คำนาม) มงคล; ศุภโยค, โชคหรือเคราะห์ดี; สุข; นักษัตรโยคอันหนึ่ง; คณะเทพดา; ข้าวหลาม; อาภา; โสภาหรือความงาม; auspiciousness; good junction or consequence, good fortune; happiness; one of the astronomical Yogas; an assemblage of the gods; bamboo-manna; light; beauty.

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“ศุภ– : (คำนาม) ความงาม, ความดีงาม, ความเจริญ. (ส.; ป. สุภ).”

(๒) “ยาตรา”

บาลีเป็น “ยาตฺรา” (มีจุดใต้ ตฺ) อ่านว่า ยาด-ตฺรา รากศัพท์มาจาก ยา (ธาตุ = ไป, ถึง, บรรลุ) + ตฺรณ ปัจจัย, ลบ ณ (ตฺรณ > ตฺร) + อา ปัจจัยเครื่องหมายอิตถีลิงค์

: ยา + ตฺรณ = ยาตฺรณ > ยาตฺร + อา = ยาตฺรา แปลตามศัพท์ว่า “การไป”

“ยาตฺรา” ในบาลีหมายถึง –

(1) การเดินทาง, การไป, การยาตรา, ความเคยชินที่ดี (travel, going on, proceeding, good habit)

(2) การดำเนินไป, การดำรงชีพ, การยังชีพ, การบำรุงรักษา (going on, livelihood, support of life, maintenance)

บาลี “ยาตฺรา” สันสกฤตก็ใช้ในรูปเดียวกัน

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ดังนี้ –

(สะกดตามต้นฉบับ)

“ยาตฺรา : (คำนาม) การไป, การเดิรทาง, การเคลื่อนที่; แห่, การแห่แหนเพื่อความครึกครื้น; การชักเวลาให้ล่วงไป; ประเพณี, ธรรมเนียม, ประโยค; งารสมโภช; อุบาย; การยาตราของกองทหารที่ยกเข้าตี; ตีรถยาตรา, การไปสู่บุณยสถาน; going, travelling, moving; a procession; passing away time; usage, custom, practice; a holy festival; an expedient; the march of assailing force; going to pilgrimage.”

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“ยาตร, ยาตรา : (คำกริยา) เดิน, เดินเป็นกระบวน. (ป., ส.).”

ศุภ + ยาตรา = ศุภยาตรา แปลตามศัพท์ว่า “การเดินทางที่งดงาม” หมายถึง การเดินทางที่สะดวกสบายและมีความสุขทุกประการ

…………..

“ศุภยาตรา” เป็นคำที่มีความหมายที่ดี ประดุจคำขวัญที่รู้จักกันดีของสายการบิน AIR INDIA

…………..

ดูก่อนภราดา!

: เดินเท้าไปทำกุศล

: ดีกว่าโดยสารยานยนต์ไปปล้นเขากิน

19-5-60

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย